تعیین امام

استدلال هاى عقلانى بر امامت امیر المؤمنین على علیه السّلام

۱٫ امام باید معصوم باشد و جز على علیه السّلام به اجماع، هیچ کس معصوم نیست پس او امام است.
۲٫ شرط امام بودن آن است که پیشتر مرتکب گناهى نشده باشد و مشایخ، پیش از اسلام بت مى ‏پرستیدند پس امام نیستند و چون فرض ثالثى در میان نیست، على علیه السّلام امام است.
۳٫ امام باید مورد نص قرار گرفته باشد و جز على علیه السّلام نصى براى آن سه نفر وجود ندارد.
۴٫ امام باید از رعیت خود برتر باشد و جز على علیه السّلام کسى چنین نیست، پس او امام است.
۵٫ امامت ریاست عامه است و تنها به زهد، علم، عبادت، شجاعت و ایمان، شخص سزاوار آن مى ‏گردد. خواهد آمد که على علیه السّلام گرد آورنده این صفات به کامل ترین صورت است و هیچ کس چون او نیست پس او امام است.

استدلال هاى قرآنى‏

دلایل منقول: قرآن و سنت است که به تواتر در حق على وارد شده است:
قرآن:
[۱- آیه ولایت‏]
. «جز این نیست که ولى شما خداست و رسول او و مؤمنانى که نماز مى ‏خوانند و همچنان که در رکوعند انفاق مى ‏کنند.» «۱» نزول این آیه به اجماع براى على علیه السّلام است و این امر در صحاح سته نیز ذکر شده است. «۲» شأن نزول آیه مربوط به زمانى است که‏ او- علیه السّلام- در حضور صحابه در حال رکوع، انگشترش را به فقیرى صدقه داد.
ولى کسى است که عهده ‏دار و گرداننده امور باشد. خداوند ولایت را براى خود اثبات نموده و پیامبر و امیر المؤمنین را در آن شریک قرار داده است. چون ولایت خدا عامه است پس ولایت پیامبر و على علیه السّلام نیز چنین است.
۲٫ آیه تبلیغ‏
: «اى پیامبر آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده است به مردم برسان.» «۱»
جمهور «۲» نقل کرده ‏اند که این آیه در فضیلت امیر المؤمنین على در روز غدیر نازل شده است. پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله دست على علیه السّلام را گرفت و گفت: «اى مردم آیا من به شما از خودتان اولى نیستم؟ گفتند: آرى اى پیامبر خدا.
رسول اللَّه فرمود: هر کس من مولاى او هستم، على مولاى اوست. خدایا ولى کسى باش که على را به ولایت بر مى ‏گزیند و دشمن بدار هر که با او دشمنى ورزد.
یارى کن او را که یارى‏اش دهد و خوار کن آن را که به وى اهانت روا دارد. به هر سوى که او گشت، حق را با او بگردان.»
مولى به معناى اولى و شایسته‏ تر به تصرف است، زیرا «آیا من …» بر آن مقدم شده و در این جا جز على کسى شایسته نبوده است.
۳٫ آیه تطهیر
: «اى اهل بیت، خدا مى‏ خواهد پلیدى را از شما دور کند و شما را پاک دارد.» «۱»

مفسران اجماع کرده ‏اند و جمهور چون احمد بن حنبل و دیگران روایت نموده ‏اند که این آیه در حق پیامبر، على، فاطمه، حسن و حسین- درود خدا بر جملگى آنها- نازل شده است.
ابو عبد اللَّه محمّد بن عمران مرزبانى از ابو حمراء روایت کرده که گفت: «نه یا ده ماه در خدمت پیامبر بودم و او هر صبحگاه از خانه بیرون مى‏ آمد و به همراهى من بر در سراى على علیه السّلام مى ‏رفت و حلقه در را مى‏ گرفت و مى ‏فرمود: سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد. على، فاطمه، حسن و حسین پاسخ مى‏ گفتند: سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد اى رسول خدا. سپس پیامبر مى ‏فرمود: رحمت خدا بر شما باد، گاه نماز است و قرائت مى ‏فرمود: «اى اهل بیت، خدا مى‏ خواهد پلیدى را از شما دور کند و شما را پاک دارد.» آنگاه به محل نماز خود مى‏ رفت.» «۱»
دروغ از ناپاکی هاست و تردیدى نیست که امیر المؤمنین خلافت را براى خود ادعا کرد، پس در دعوى خویش صادق است.
۴٫ آیه مودّت‏
: «بگو بر این رسالت مزدى جز دوست داشتن خویشاوندان نمى ‏خواهم.» «۱»
جمهور در صحیحین و احمد بن حنبل در مسند خود و ثعلبى در تفسیرش از ابن عباس روایت کرده‏ اند که چون این آیه فرود آمد، پرسیدند: «اى پیامبر خدا نزدیکان تو که دوستى آنها بر ما واجب است کیانند؟
فرمود: على، فاطمه، حسن و حسین (سلام بر ایشان)» «۲» وجوب دوستى مستلزم وجوب اطاعت است. «۳»
۵٫
«… کسى دیگر از مردم براى جستن خشنودى خدا جان خویش را فدا مى ‏کند.» «۱» ثعلبى گفته است و ابن عباس آن را چنین روایت کرده است: «این آیه در حق على علیه السّلام فرود آمد. هنگامى که پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله از مشرکان به غار گریخت، على را براى اداى امانات جانشین خود قرار داد. على علیه السّلام در بستر پیامبر خوابید و مشرکان خانه را محاصره کردند. خداوند به جبرئیل و میکائیل وحى کرد که من میان شما برادرى نهادم و زندگى یکى از شما را درازتر از دیگرى تقدیر کردم. کدامیک برادر خود را در زندگى بر خویش برمى‏ گزینید؟ هر یک از آنها زیستن را براى خود اختیار کرد. خداوند به ایشان وحى کرد: آیا شما مانند على بن ابى طالب نیستید؟ میان او و محمّد صلّى اللَّه علیه و آله برادرى افکندم و او در بستر پیامبر خفت و خویش را فدایش ساخت. بر زمین فرود آیید و از دشمنش حفظ کنید. فرشتگان فرود آمدند و جبرئیل بالاى سر و میکائیل پایین پاى او ایستاد. جبرئیل گفت: زهى از چون تویى اى فرزند ابو طالب، خداوند به تو بر فرشتگان فخر کرد.» «۲»
۶٫ آیه مباهله: «۳»

به اجماع مفسران «۴» «پسران ما» در آیه مباهله، اشاره به حسن و حسین‏ است و «جان هاى ما» اشاره به على علیه السّلام؛ پس خداوند او را جان محمّد صلّى اللَّه علیه و آله قرار داد.

مراد از این مطلب، برابرى است پس آنکه با اولى به تصرف، برابر است، خود اولى به تصرف است. این آیه نیرومندترین دلیل بر بلندى مقام سرور ما امیر مؤمنان علیه السّلام است زیرا خداوند متعال در باره او به مساوات با جان پیامبر حکم نموده و او را براى یارى رساندن در دعا به پیامبر معین کرده است. چه فضیلتى برتر از این که خداوند به پیامبر خویش فرمان دهد که در نیایش از على یارى بجوید و به او توسل کند؟ چه کسى چنین مرتبه و جایگاهى بدست آورده است؟
۷٫
«آدم از پروردگارش کلمه ‏اى چند فرا گرفت.» «۱»
جمهور از ابن عباس روایت کرده‏اند که گفت: «از پیامبر پرسیدند: آن کلمات چه بود؟
فرمود: آدم خداوند را به حق محمّد، على، فاطمه، حسن و حسین علیهم السّلام سوگند داد که از او درگذرد و خداوند چنین کرد. «۲»
۸٫
«من تو را پیشواى مردم گردانیدم. گفت: فرزندانم را هم؟» «۳» جمهور از ابن عباس روایت کرده ‏اند که گفت: «پیامبر خدا فرمود: دعوت به من و على پایان یافت. ما هرگز بر بتان سجده نکردیم و پروردگار مرا به پیامبرى و على را به‏ ولایت برگزید. «۱»
۹٫ آیه ود
: «خداى رحمان کسانى را که ایمان آورده ‏اند و کارهاى شایسته کرده ‏اند، محبوب همه گرداند.» «۲»
جمهور از ابن عباس حدیث کرده‏اند که گفت: این آیه در باره امیر المؤمنین على علیه السّلام نازل شد و «ود» دوستى در قلب مؤمنان است. «۳»
۱۰٫ آیه هادى‏
: «جز این نیست که تو بیم دهنده ‏اى هستى و هر قومى را رهبرى است.» «۴»
جمهور از ابن عباس نقل کرده‏اند که پیامبر فرمود: «بیم دهنده منم و رهبر على است و اى على راهیافتگان بوسیله تو هدایت مى‏ شوند.» «۵»
۱۱٫ آیه سؤال‏
: «و نگه داریدشان، باید بازخواست شوند.» «۶»
جمهور از ابن عباس و ابو سعید خدرى، از پیامبر خدا روایت کرده ‏اند، که فرمود: «از ولایت على پرسش مى ‏شوند.» «۱»
۱۲٫ آیه لحن القول‏
: «و تو آنها را به سیمای شان یا شیوه سخن شان خواهى شناخت.» «۲»
جمهور از ابو سعید خدرى روایت کرده ‏اند که گفت: «به دشمنى با على علیه السّلام» «۳»
۱۳٫ آیه مسابقه‏
: «آنها که سبقت جسته بودند و اینک پیش افتاده ‏اند، اینان مقربانند.» «۴»
جمهور از ابن عباس روایت کرده ‏اند که پیشى گرفته این امت، على بن ابى طالب است. «۵»
۱۴٫ آیه سقایه الحاج‏
: «آیا آب دادن به حاجیان و عمارت مسجد الحرام را با کرده کسى که به خدا و روز قیامت ایمان دارد و در راه خدا جهاد کرده، برابر مى ‏دانید؟ نه نزد خدا برابر نیستند و خدا ستمکاران را هدایت نمى ‏کند … زیرا اجر و مزد بزرگ نزد خداوند است.» «۶»
جمهور در جمع میان صحاح شش‏گانه روایت کرده ‏اند: «این آیه در باره على بن ابى طالب علیه السّلام است هنگامى که طلحه بن شیبه و عباس بر هم مفاخرت مى ‏نمودند طلحه گفت: من نسبت به خانه کعبه سزاوارترم زیرا کلیددار هستم. عباس گفت: من شایسته‏ ترم زیرا سیراب کردن حاجیان با من است. على علیه السّلام فرمود. من نخستین مؤمن هستم و از همه بیشتر جهاد کرده‏ ام. خداوند این آیه را براى بیان برترى على‏ نازل کرد.» «۱»
۱۵٫ آیه مناجات‏
«۲»: جز على علیه السّلام کسى آن را بجا نیاورده است.
ابن عمر مى‏ گوید: «على سه فضیلت داشت که اگر من داراى یکى از آنها بودم برایم دوست داشتنى ‏تر بود تا آنکه نعمت هاى عظیم مى ‏داشتم: همسرى با فاطمه، پرچمدارى جنگ خیبر و آیه نجوا.» «۳»
۱۶٫
ابن عبد البر و سنیان دیگر در باره آیه: «از پیامبران ما که پیش از تو فرستاده ‏ایم بپرس.» «۴» روایت مى‏ کنند که پیامبر در شب معراج با پیامبران دیگر دیدار کرد.
خداوند به او فرمود: اى محمّد از آنان بپرس براى چه فرستاده شدند؟ پاسخ دادند:
بر شهادت لا إِلهَ إِلَّا اللَّهُ، اعتراف به پیامبرى تو و ولایت على بن ابى طالب فرستاده شدیم.» «۵»
۱۷٫ آیه الاذن الواعیه‏
: «و گوش نگه دارنده اندرز آن را فرا گیرد.» «۱»
جمهور گفته ‏اند که آیه در باره على علیه السّلام نازل شده است. «۲»
۱۸٫ سوره هل اتى‏
. جمهور روایت کرده‏ اند که حسن و حسین بیمار شدند، پیامبر خدا و عموم عرب از آنها عیادت کردند. حضرت على، فاطمه علیهما السّلام و خدمتکارشان فضه نذر کردند که در صورت سلامتى یافتن آنها سه روز روزه بدارند. آنان عافیت یافتند و چون نزد آل محمّد کم و بیشى نبود، امیر مؤمنان سه صاع جو قرض گرفت و فاطمه علیها السّلام از یک صاع چند گرده نان پخت و به هر کس یکى رسید. على علیه السّلام نماز مغرب گزارد و به منزل بازگشت. نان را براى افطار بر خوان نهاد که تهیدستى بر در آمد. هر یک از ایشان نان خود را بر او ایثار کرد و شب و روز را بدون خوردن چیزى گذراندند.
روز دوم روزه بداشتند و فاطمه از صاع دیگرى نان پخت و شامگاه یتیمى آمد و نان بر او ایثار کردند. روز سوم نیز روزه بودند که شبانگاه اسیرى آمد و قوت خود او را بخشیدند و سه روز جز آب ننوشیدند.
به چهارم، پیامبر آنان را چنان دید که از گرسنگى مى ‏لرزیدند و دیدگان فاطمه غبار آلود گشته بود. رسول اللَّه فرمود: واى خدایا! خاندان محمّد از گرسنگى بمیرند؟
جبرئیل فرود آمد و گفت: بگیر آنچه را که خدایت در حق خاندانت، گواراى تو، فرود آورده! فرمود: چه بگیرم؟ فرشته خواند: «هل اتى» «۳»
۱۹٫ آیه صدق‏
: «و کس که سخن راست آورد و تصدیقش کرد، آنان پرهیزکارانند.» «۱»
جمهور از مجاهد نقل کرده ‏اند که گفت: آن کس على بن ابى طالب علیه السّلام است. «۲»
۲۰٫ آیه نصر
: «اوست که تو را به یارى خویش و یارى مؤمنان تأیید کرده است.» «۳»
از ابو هریره روایت شده که پیامبر فرمود: «بر عرش نوشته‏ اند: جز خداوند یکتا خدایى نیست، شریکى ندارد، محمّد بنده و پیامبر من است و او را بوسیله على بن ابى طالب تأیید کردم.» «۴»
۲۱٫ آیه من اتبعک‏
: «اى پیامبر، خدا و مؤمنانى که از تو پیروى مى‏ کنند تو را بسند.» «۵»
جمهور گفته‏ اند: «این آیه در حق على علیه السّلام نازل شده است.» «۶»
۲۲٫ آیه محبت‏
: «زودا که خدا مردمى را بیاورد که دوستشان بدارد و دوستش بدارند.» «۷»
ثعلبى مى ‏گوید: «آیه در شأن على بن ابى طالب علیه السّلام فرود آمده است.» «۱»
۲۳٫ آیه صدیقون‏
: «کسانى که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده ‏اند، راستگویان و راستگارانند.» «۲»
احمد بن حنبل حدیث کرده که آیه در باره على علیه السّلام وارد شده است. «۳»
۲۴٫
«آنان که اموال خویش را در شب و روز، در پنهان و آشکار انفاق مى‏کنند» «۱» جمهور نقل کرده‏ اند که آیه در باره على علیه السّلام است که چهار درهم داشت، شب، روز، نهان و آشکارا، درهمى از آن انفاق کرد تا چهار درهم به پایان رسید. «۲»
۲۵٫
«خدا و فرشتگانش بر پیامبر صلوات مى‏فرستند. اى کسانى که ایمان آورده ‏اید، بر او صلوات فرستید و سلام کنید، سلامى نیکو.» «۳»
در صحیح مسلم آمده است: «۴» «گفتم اى پیامبر خدا، معنى سلام بر تو را مى‏دانیم‏ اما «صلاه» چگونه است؟ فرمود: بگویید: خدایا بر محمّد و آل محمّد درود فرست چنان که بر ابراهیم و آل او فرستادى.

۲۶٫ آیه مرج البحرین‏
، «دو دریا را پیش راند تا به هم رسیدند.» «۱»
جمهور از ابن عباس آورده‏اند که میان على و فاطمه علیهما السّلام برزخ و فاصله ‏اى است که پیامبر است و از آن دو گوهر و مرجان که حسن و حسین هستند پدید آمده ‏اند و این مرتبت براى هیچ یک از یاران پیامبر بدست نیامده است. «۲»
۲۷٫ آیه علم الکتاب‏
: «و هر کسى که از کتاب آگاهى داشته باشد.» «۳»
جمهور روایت کرده ‏اند که آن شخص على علیه السّلام است. «۴»
۲۸٫
«در آن روز خداوند پیامبر و کسانى را که با او ایمان آورده ‏اند فرو نگذارد.» «۱»
ابن عباس گفته، مراد على و یاران و شیعیان اوست. «۲»
۲۹٫ آیه خیر البریه‏
: «کسانى که ایمان آورده ‏اند و کارهاى شایسته مى‏ کنند بهترین آفریدگانند.» «۳»
جمهور از ابن عباس آورده ‏اند هنگامى که این آیه نازل شد پیامبر فرمود: «اى على تو و شیعه تو مراد آیه هستید. تو و شیعه‏ ات راضى و مورد رضایتید و دشمنان تو «۴» را بگونه ‏اى مى ‏آورند که خشمگین رانده مى ‏شوند.»
۳۰٫
«او کسى است که آدمى را از آب بیافرید و او را نسب و پیوند ساخت و پروردگار تو به این کارها تواناست.» «۵»
ابن سیرین مى‏ گوید: «آیه در باره پیامبر، على و ازدواج على علیه السّلام و فاطمه علیها السّلام نازل‏ گردیده است.» «۱»
۳۱٫ آیات الصادقین و الراکعین:
«با راستگویان باشید.» «۲»
جمهور بر آنند که آیه در باره على نازل «۳» شده است همچنین گفتار خداوند بزرگ «با رکوع ‏کنندگان رکوع کنید.» «۴» در باره رسول خدا و على علیه السّلام فرود آمده است. «۵»
۳۲٫
«همه برادرند، بر تختها روبروى همند.» «۶»
در مسند احمد بن حنبل آمده که آیه در باره على علیه السّلام نازل شده است. «۷»
۳۳٫ آیه میثاق‏
: «و پروردگار تو از پشت بنى آدم فرزندانشان را بیرون آورد و آنان را بر خودشان گواه گرفت.» «۸»
جمهور روایت کرده‏ اند که پیامبر فرمود: اگر مردم مى‏ دانستند على چه زمانى امیر المؤمنین نامیده شد فضیلت او را انکار نمى ‏کردند. او هنگامى امیر مؤمنان لقب گرفت که آدم میان روح و جسد بود. خداوند بزرگ مى ‏فرماید: و پروردگار تو از پشت بنى آدم فرزندانشان بیرون آورد و آنان را بر خودشان گواه گرفت و پرسید: آیا من پروردگارتان نیستم؟
فرشتگان گفتند: آرى، پس خدا گفت: «من خداى شما هستم، محمّد پیامبر شما و على امیر شماست. «۱»
۳۴٫ آیه صالح المؤمنین‏
: «و مؤمنان شایسته و فرشتگان از آن پس یاور او خواهند بود.» «۲»
مفسران اجماع و جمهور روایت کرده‏ اند که مقصود على علیه السّلام است. «۳»
۳۵٫ آیه اکمال‏
: «امروز دین شما را به کمال رساندم و نعمت خود را بر شما تمام کردم …» «۴»
جمهور از ابو سعید خدرى حدیث آورده‏اند که پیامبر در روز غدیر خم مردم را به سوى على دعوت کرد و فرمان داد تا پشته‏ هاى خار بر هم نهادند و على را فرا خواند و دست او را بلند کرد تا جایى که مردم سپیدى زیر بغل پیامبر و على را دیدند. هنوز خلق پراکنده نشده بودند که این آیه فرود آمد. رسول خدا فرمود: «اللَّه اکبر بر کامل شدن دین و تمامیت نعمت و رضایت خدا به پیامبرى من و ولایت على بن ابى طالب پس از من. سپس گفت: هر که من مولاى اویم على مولاى اوست. خدایا ولى کسى باش که على را به ولایت برمى‏ گزیند و دشمن آنکه على را دشمن مى ‏دارد. یارى کن آن را که یاریش کند و سرافکنده ساز کسى که او را سرافکنده سازد.» «۵»
جمهور از ابن عباس آورده ‏اند که گفت: «با جمعى از بنى هاشم نزد پیامبر نشسته‏ بودم که ستاره ‏اى (شهاب سنگ) فرود آمد. پیامبر فرمود: این ستاره به سراى هر که فرو افتد، او وصى من، پس از من است. گروهى برخاستند و شهاب را نگران شدند تا به خانه على بن ابى طالب فرود آمد. قوم گفتند: اى رسول خدا، تو در مهر على گمراه گشته‏ اى «۱»؛ پس خداوند نازل کرد:
«سوگند به آن ستاره چون پنهان شد. که یار شما نه گمراه شده و نه به راه کج رفته است.» «۲»
۳۷٫
خداوند (در سوره و العادیات) به اسبانى که در جهاد در راه او بکار رفتند، سوگند خورده است. در غزوه سلسله گروهى از اعراب در دره رمله گرد آمدند تا بر پیامبر در مدینه شبیخون زنند.
پیامبر به یاران خود فرمود: «چه کسانى براى نبرد با اینان حاضرند؟ گروهى از اصحاب صفه گفتند: ما را به هر سوى که خواهى روانه ساز. پیامبر میان آنها قرعه افکند و هشتاد تن از آنها و اصحاب دیگر برگزیده شدند. رسول خدا به ابو بکر فرمان پرچمدارى و حرکت به سوى بنى سلیم را داد. بنى سلیم پایان دره بودند. آنان مسلمین را شکستند و جمعى از ایشان را کشتند و ابو بکر گریخت. پیامبر عمر را گسیل داشت و همان رویداد تکرار شد. رسول خدا را ناخوش آمد. عمرو بن العاص گفت: مرا بفرست و پیامبر چنین کرد. او نیز گریخت و برخى از یارانش به قتل آمدند.
سپس امیر المؤمنین علیه السّلام را طلب کرد و تا مسجد احزاب او را مشایعت کرد و با گروهى بر سر ایشانش فرستاد. ابو بکر، عمر و عمرو بن العاص در میانه یاران او بودند.
امام شبانگاه راه مى ‏پیمود و روز کمین مى‏ کرد تا به مدخل و دهانه دره رسیدند عمرو عاص دانست که امیر مؤمنان بنى سلیم را درهم خواهد شکست، پس با ابو بکر گفت:
این زمین ددان و گرگان است و آنان از بنى سلیم خطرناک‏ترند. صلاح آن است که از بالاى دره درآییم. بدین سخن آهنگ فتنه و ویرانى کار داشت. ابو بکر را برانگیخت تا آن کلام با امیر المؤمنین بگفت. امام التفاتى نکرد. عمرو با عمر گفت و عمر با امام و امام پاسخى نداد.
سپیده دم ناگاه بر آن قوم تاخت و ایشان را فرو گرفت و خداوند نازل کرد «سوگند به اسبان نفس زننده» پیامبر از على علیه السّلام استقبال کرد امام فرود آمد و پیامبر به او گفت اگر نگران نبودم که گروه هایى از امت من در باره تو چیزى بگویند که مسیحیان در باره مسیح گفتند، در ستایشت کلامى بر زبان مى ‏راندم که بر هر قومى مى ‏گذشتى خاک پایت را برمى ‏گرفتند. بر زین نشین، خدا و پیامبرش از تو خرسندند.» «۱»
۳۸٫
«آیا آن کسى که ایمان آورده همانند کسى است که عصیان مى‏ ورزد؟ نه برابر نیستند.» «۲»
مؤمن على علیه السّلام و فاسق ولید است. این مطلب را جمهور نقل کرده ‏اند. «۳»
۳۹٫
«آیا آن کسى که از جانب پروردگار خویش دلیلى روشن دارد و زبانش بدان گویاست.» «۴»
جمهور گفته ‏اند: «کسى که داراى دلیل روشنى است، پیامبر و شاهد او على علیه السّلام است.» «۵»
۴۰٫
«و آن جوانه محکم شود و بر پاهاى خود بایستد.» «۱»
حسن بصرى گفته است: «اسلام به شمشیر على راست قامت ایستاد.» «۲»
۴۱٫
«به یک آب، سیراب مى‏ شوند.» «۳»
جابر انصارى مى‏گوید، شنیدم که پیامبر فرمود: «مردم از درختان گوناگونند و من و تو اى على از یک درخت هستیم.» «۴»
۴۲٫
«از مؤمنان مردانى هستند که به پیمانى که با خدا بسته بودند وفا کردند.» «۵»
این آیه در حق على نازل شده است. «۶»
۴۳٫
«سپس کتاب را به کسانى از بندگانمان که برگزیده بودیم به میراث دادیم.» «۷»
آن شخص على علیه السّلام است. «۱»
۴۴٫
«بگو: این راه من است. من و پیروانم.» «۲»
آن کس على علیه السّلام است. «۳»
۴۵٫
«آیا کسى که مى ‏داند آنچه از جانب پروردگارت بر تو نازل شده، حق است.» «۴»
مراد على علیه السّلام است. «۵»
۴۶٫
«آیا مردم پنداشته ‏اند که چون بگویند، ایمان آورده ‏ایم، رها شوند و دیگر آزمایش نشوند؟» «۶» على علیه السّلام پرسید: «اى پیامبر خدا این فتنه و آزمون چیست؟ پیامبر فرمود: این آزمون به سبب تو خواهد بود، تو مورد دشمنى قرار مى‏ گیرى، مهیا باش.» «۷»
۴۷-
. «با آنکه راه هدایت بر ایشان آشکار شده بود با پیامبر مخالفت ورزیدند.» «۸»
در ماجراى امت با على علیه السّلام نازل شده است. «۹»
۴۸٫
«و هر شایسته انعامى را نعمت دهد.» «۱»
مراد على علیه السّلام است. «۲»
۴۹٫
«پس کیست ستمکارتر از آن که بر خدا دروغ مى ‏بندد و سخن راستى را که بر او آمده است تکذیب مى ‏کند.» «۳»
این آیه در باب کسانى است که گفتار پیامبر در فضیلت على را انکار نموده ‏اند. «۴»
۵۰٫
«و گفتند: خدا ما را بسنده است و چه نیکو یاورى است.» «۵»
ابو رافع مى ‏گوید: «پیامبر على را به طلب ابو سفیان فرستاد و عربى از خزاعه با آنها روبرو شد و گفت: مردم علیه شما گرد آمده ‏اند، بترسید، اما این سخن بر ایمان آنها افزود و گفتند: خدا ما را بس است و او نیکو وکیلى است.» «۶»
۵۱٫
«و در کارزار مؤمنان را خدا بسنده است.» «۷» در قرائت ابن مسعود: به وسیله على آمده است. «۸»
۵۲٫
«و ذکر جمیل مرا در دهان آیندگان انداز.» «۱»
آن شخص على علیه السّلام است که ولایت او بر ابراهیم عرضه شد و او گفت: «خدایا على علیه السّلام را از نسل من قرار ده و پروردگار چنین کرد.» «۲»
۵۳٫ سوره عصر
: «سوگند به این زمان، که آدمى در خسران است.» «۳» مراد ابو جهل است.
«جز آنان که ایمان آوردند.» یعنى على و سلمان «۴».
۵۴٫
«و یک دیگر را به صبر سفارش کردند.» «۵» ابن عباس مى‏گوید: آن، على علیه السّلام است. «۶»
۵۵٫ آیه سابقون‏
«نخستین از مهاجران» «۷» مراد على و سلمان است. «۸»
۵۶٫
«و تواضع‏ کنندگان را بشارت ده» تا «و از آنچه روزیشان داده ‏ایم انفاق مى ‏کنند.» «۹» على از آنها است. «۱۰»
۵۷٫
«کسانى که پیش از این مقرر کرده‏ایم که به آنها نیکویى کنیم.» «۱۱» على از آن جماعت است. «۱۲»
۵۸٫
«هر کس کار نیکى انجام دهد.» «۱»
على علیه السّلام فرمود: «حسنه، دوستى ما خاندان پیامبر است و سیئه دشمنى ماست. هر کس با آن سیئه بیاید خدایش به چهره در آتش افکند.» «۲»
۵۹٫
«آواز دهنده ‏اى در میان آنان آواز دهد که لعنت خدا بر کافران باد.» «۳» آن مؤذن على است. «۴»
۶۰٫
«چون خدا و پیامبرش شما را به چیزى فرا خوانند که زندگیشان مى ‏بخشد.» «۵»
یعنى براى ولایت على بن ابى طالب دعوت مى ‏کنند. «۶»
۶۱٫
«در جایگاهى پسندیده، نزد فرمانروایى توانا» «۷» منظور على علیه السّلام است. «۸»
۶۲٫
«و چون داستان پسر مریم آورده شد قوم تو به شادمانى فریاد زدند.» «۹»
پیامبر به على که بر او هزاران درود باد فرمود: «در تو مثلى از عیسى است. گروهى دوستش داشتند و به سبب او هلاک شدند و جمعى دشمنش انگاشتند و بدان جهت‏ هلاک گشتند.» منافقان گفتند: «آیا براى عیسى على جز مثلى نبود؟» این آیه نازل شد. «۱»
۶۳٫
«و از آفریدگان ما گروهى هستند که به حق راه مى‏ نمایند و به عدالت رفتار مى ‏کنند.» «۲»
امام على علیه السّلام فرمود: آن امت، ما (من و شیعه من) هستیم. «۳»
۶۴٫
«آنان را بینى که رکوع مى‏کنند، به سجده مى ‏آیند.» «۴» آیه در باره على فرود آمده است. «۵»
۶۵٫
«کسانى که مردان مؤمن و زنان مؤمن را بى‏ هیچ گناهى که کرده باشند مى‏ آزارند.» «۶»
مراد امیر المؤمنین است زیرا گروهى از منافقان او را مى‏ آزردند و تکذیب مى ‏کردند. «۷»
۶۶٫
«و خویشاوندان نسبى از مؤمنان و مهاجران به یک دیگر سزاوارترند.» «۸»
مقصود على علیه السّلام است زیرا مؤمن، مهاجر و صاحب رحم بود. «۹»
۶۷٫ آیه بشارت‏
«و مؤمنان را بشارت ده که در نزد پروردگارشان پایگاهى رفیع دارند.» «۱۰»
آیه در ولایت على نازل شده است. «۱»
۶۸٫ آیه اطاعت‏
«از خدا اطاعت کنید و از رسول و اولو الامر خویش فرمان برید.» «۲»
حضرت على از آنهاست. «۳»
۶۹٫
«در روز حج بزرگ از جانب خدا و پیامبرش به مردم اعلام مى ‏شود.» «۴»
در مسند احمد آمده است: «آن شخص على است، هنگامى که آیاتى از سوره برائت را ابلاغ کرد. پیامبر او را با ابو بکر روانه ساخت و على را در پى او فرستاد که ابو بکر را بازگرداند و خود به این مهم رهسپار شد. پیامبر فرمود: خدایم فرمان داده است که برائت را جز من یا کسى از من ابلاغ نمى‏کند.» «۵»
۷۰٫
«زندگى خوش و بازگشتگاه نیکو از آن کسانى است که ایمان آورده ‏اند و کارهاى شایسته کرده‏ اند.» «۶»
ابن سیرین مى‏گوید: «طوبى درختى در بهشت است که اصل آن در حجره على است و حجره‏ اى در بهشت نیست مگر آنکه شکوفه ‏هاى آن درخت در آن است. «۷»
۷۱٫
«و اگر ترا ببریم از آنها انتقام مى ‏گیریم.» «۱» ابن عباس مى ‏گوید این انتقام بدست على است. «۲»
۷۲٫
«آیا این مرد با آن کسى که مردم را به عدل فرمان مى‏ دهد و خود بر راه راست مى ‏رود برابر است؟» «۳» از ابن عباس روایت شده که آن شخص على علیه السّلام است. «۴»
۷۳٫
«سلام بر خاندان یاسین» «۵» از ابن عباس نقل شده که مقصود آل محمّد صلّى اللَّه علیه و آله است. «۶»
۷۴٫
«و هر کس که از کتاب آگاهى داشته باشد.» «۷» آن کس على است.
۷۵٫
«اما هر کسى که نامه اعمالش را بدست راستش دهند.» «۸» ابن عباس گوید: «او على است.» «۹»
۷۶٫
«هر کینه ‏اى را از دلشان برکنده ‏ایم، همه برادرند، بر تخت ها روبروى همند.» «۱»
از ابو هریره نقل شده که على بن ابى طالب به پیامبر گفت: «اى رسول خدا کدامیک از ما نزد تو محبوبتریم، من یا فاطمه؟ حضرت فرمود: فاطمه را دوست‏تر مى ‏دارم و ترا عزیزتر. اى على، گویا من و تو بر کنار حوض من ایستاده ‏ایم و تو مردم را از آن باز مى ‏دارى. ظرف هایى به شمار ستارگان آسمان وجود دارد و تو، حسن، حسین، فاطمه و عقیل و جعفر در بهشت هستید. برادروار برابر هم نشسته‏ اید و تو با شیعه‏ ات در بهشت ساکنید. سپس پیامبر خواند: «همه برادرند، بر تختها روبروى همند.»
هیچ کس به قفاى همنشین خود نمى ‏نگرد.» «۲»
۷۷٫
«و کشاورزان را به شگفتى وادارد تا آنجا که کافران را به خشم آورد.» «۳» مراد على علیه السّلام است. «۴»
۷۸٫
«یا بر مردم به خاطر نعمتى که خدا از فضل خویش به آنان ارزانى داشته حسد مى ‏برند؟» «۵»
امام باقر علیه السّلام فرمود: مردم ما هستیم. «۱»
۷۹٫
«خدا نور آسمانها و زمین است. مثل نور او چون چراغدانى است که در آن چراغى باشد. آن چراغ درون آبگینه ‏اى و آن آبگینه چون ستاره‏ اى درخشنده. از روغن درخت پر برکت زیتون که نه خاورى است و نه باخترى افروخته باشد. روغنش روشنى بخشد هر چند آتش بدان نرسیده باشد. نورى افزون بر نور دیگر. خدا هر کس را بخواهد به آن نور هدایت مى ‏کند. «۲»
حسن بصرى در تفسیر این آیه گفته است: چراغدان فاطمه است و چراغ حسن و حسین. فاطمه چون ستاره ‏اى درخشنده در میان زنان جهان است. درخت پر برکت، ابراهیم است که خاورى و باخترى (یهودى و نصرانى) نیست. «روغنش روشنى مى‏ بخشد»، یعنى دانش از او فرو مى ‏بارد و «نورى افزون بر نور دیگر» یعنى امامى پس از امام دیگر و «خدا هر کس را بخواهد به آن نور هدایت مى ‏کند» بدین معناست که خدا هر که را بخواهد به ولایت آن امامان هدایت مى‏ کند. «۳»
۸۰٫
«خودتان را نکشید هر آینه خدا با شما مهربان است.» «۴» ابن عباس مى ‏گوید: خاندان پیامبرتان را نکشید که خداوند به شما رحیم است. «۵»
۸۱٫
«خدا از میان آنها کسانى را که ایمان آورده ‏اند و کارهاى شایسته کرده ‏اند به آمرزش و پاداش بزرگ وعده داده است.» «۶» از ابن عباس روایت است که گروهى از پیامبر درباره‏ شأن نزول این آیه پرسش کردند. فرمود: «روز قیامت پرچمى از نور سپید برافراشته مى ‏گردد و ندا دهنده ‏اى بانگ مى‏ زند: سرور مؤمنان برخیزد و با او، کسانى که به بعثت پیامبر باور داشتند. على بن ابى طالب برمى‏ خیزد و پرچمى از نور سپید به او مى‏ دهند. همه همنشینان از مهاجر و انصار فروتر از او قرار مى‏ گیرند و دیگرى با ایشان در آمیخته نمى ‏گردد. على بر منبرى از نور خداوند مى‏ نشیند و همه یکان به یکان بر او عرضه مى‏ شوند. او به هر کس پاداش و نور او را عطا مى ‏کند، هنگامى که آخرین نفر گذشت به آنان گفته مى ‏شود: ویژگی ها و منزل هاى خود را در بهشت دانستید. خداى شما مى ‏گوید: نزد من براى شما آمرزش و پاداش بزرگى (بهشت) است. پس على برمى ‏خیزد و مردم زیر پرچم او با او هستند تا همه را به بهشت داخل مى ‏کند سپس به منبرش باز مى ‏گردد و پیوسته مؤمنان بر او عرضه مى ‏شوند و به اندازه بهره ‏اى که (از معرفت و طاعت) او دارند از بهشت بهره مى ‏برند و گروهى به آتش مى ‏افتند و این معناى گفتار خداى بزرگ است: «کسانى که به خدا و پیامبرانش ایمان آورده ‏اند راستگویان و راستکارانند. و شهیدان در نزد پروردگارشان هستند.
صاحب پاداش و نور خویشند.» «۱»
مراد مؤمنان نخستین و اهل ولایت است. و گفتار خداى بزرگ: «آنها که کافرند و آیات ما را تکذیب مى‏ کنند.» «۲» منظور از ولایت حق على علیه السّلام است و حق على بر همه جهانیان واجب است. «آنان در جهنمند.» «۳»
و آنان کسانى هستند که على ایشان را به دوزخ مى‏ افکند و سزاوار جهنم هستند. «۴»
۸۲٫ آیه استرجاع‏
«کسانى که چون مصیبتى به آنها رسید گفتند: ما از آن خدا هستیم و به او بازمى ‏گردیم. صلوات و رحمت پروردگارشان بر آنان باد که هدایت یافتگانند.» «۱»
این آیه در باره امیر المؤمنین نازل شد هنگامى که خبر شهادت حمزه- خدایش از او خشنود باد- به على رسید. فرمود: «ما از خداییم و به سوى او بازمى ‏گردیم» «۲» پس این آیه فرود آمد.
۸۳٫
در مسند احمد بن حنبل به روایت از ابن عباس آمده است: هیچ آیه‏ اى در قرآن نیست جز آنکه على سر و رهبر و شریف و امیر آن است و همانا خداوند یاران محمّد را در قرآن نکوهش کرده ولى از على جز به نیکى یاد نکرده است. «۳»
و از ابن عباس روایت است که: آنچه از کتاب خدا در حق على نازل شده است در حق هیچ کس فرود نیامده است. «۴»
و از مجاهد روایت است که در باره على هفتاد آیه نازل شده است. «۵»
و از ابن عباس روایت شده که هیچ آیه ‏اى در قرآن با «اى مؤمنان» آغاز نشد که‏ على سر و امیر آن نبود. «۱» بر او هزاران درود و ستایش باد.
۸۴٫
حافظ محمّد بن موسى شیرازى که از دانشمندان از اهل سنت است روایتى از ابن عباس را از تفاسیر شیعه استخراج کرده است که در آن ابن عباس در باره آیه «از اهل کتاب بپرسید.» «۲» گفته است که اینان محمّد، على، فاطمه، حسن و حسین هستند.
آنها اهل ذکر و علم و عقل و بیان هستند و آنان اهل بیت پیامبر، معدن پیامبرى و فرودگاه فرشتگانند. به خدا سوگند پروردگار مؤمن را مؤمن ننامیده است مگر براى بزرگداشت امیر المؤمنین! همین روایت را سفیان ثورى از سدى، از حارث باز گفته است. «۳»
۸۵٫
در باب گفتار خداى «از چه پرسش مى‏کنند؟ از آن خبر بزرگ» «۴» حافظ «۵» با اسناد خود از سدى از پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله نقل مى‏کند: «ولایت على در قبرها مورد پرسش قرار مى‏ گیرد.
مرده ‏اى در شرق و غرب، خشکى و دریا نیست که نکیر و منکر از او در باره ولایت امیر المؤمنین پرسش نکنند. آنها چنین پرسش مى‏ کنند: «خداى تو کیست؟ دین تو چیست؟ پیامبرت کدام است و امامت چه کسى است؟» از او، از ابن مسعود روایت شده است که، جانشینى خدا براى سه نفر تحقق‏ یافت: آدم که خداوند فرمود «من در زمین خلیفه‏ اى مى ‏آفرینم.» «۱» داود که در باره او گفته شد «اى داود ما تو را خلیفه روى زمین گردانیدیم.» «۲» و سومین خلیفه على بن ابى طالب است که خداوند فرمود: «خدا به کسانى از شما که ایمان آورده ‏اند و کارهاى شایسته کرده ‏اند وعده داد که در روى زمین جانشین دیگرانشان کند همچنان که مردمى را که پیش از آنها بودند جانشین دیگران کرد.» مراد از پیشینیان آدم و داود است. «۳» «و دینشان را که خود برایشان پسندیده است استوار سازد.» مقصود اسلام است. «و وحشت شان را» یعنى از مردم مکه «به امنیتى» از (اهل مدینه) بدل کند. «مرا مى ‏پرستند و هیچ چیزى را با من شریک نمى ‏کنند.» یعنى به یگانگى و توحید مرا پرستش کنند. «و آنان که از این پس ناسپاسى کنند.» مقصود کفر به ولایت على است «آنها نافرمانند» «۴» یعنى از خدا و پیامبر او سرکشى نموده‏ اند. «۵»
تمام این روایت به نقل و تواتر و شهرت از جمهور است.

تعیین امامت امیر المؤمنین بوسیله سنت‏

اخبار متواتر از پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله بر امامت على دلالت دارند و عدد این اخبار فزونتر از حد شمار است. جمهور و شیعیان در این باب کتاب ها نگاشته ‏اند. ما بر اندکى از آنها بسنده مى ‏کنیم زیرا فراوان آنها، بى ‏پایان است.
۱٫
احمد بن حنبل در مسند خود روایت کرده است که پیامبر فرمود: «من و على بن ابى طالب‏ چهارده هزار سال پیش از آفرینش آدم، نورى در محضر خدا بودیم. هنگامى که خدا آدم را آفرید، آن نور را به دو بخش کرد، جزئى از آن منم و پاره ‏اى على.» «۱»
در حدیث دیگرى که ابن مغازلى شافعى نقل کرده آمده است. هنگامى که خدا آدم را خلق کرد، آن نور در صلب او قرار گرفت. پیوسته آن نور، یکپارچه بود تا در صلب عبد المطلب دوگانه شد. در پیامبر به پیامبرى و در على به خلافت تبدیل گشت. «۲»
در روایت دیگرى که ابن مغازلى از جابر نقل کرده در پایان حدیث این جمله افزوده شده است: «تا آنکه خدا نور را دو بخش کرد، پاره ‏اى را در صلب عبد اللَّه و جزئى را در صلب ابى طالب قرار داد و مرا پیامبر و على را ولى گردانید.» «۳»
۲٫
حدیث خلافت در مسند احمد است که پس از نزول آیه «خویشاوندان نزدیکت را بترسان.» «۴» پیامبر سى تن از اهل و خاندان خویش را سه نوبت فرا خواند و آنها سه بار به میهمانى خوردند و نوشیدند. پیامبر هر بار به آنها فرمود: «چه کسى دین و وعده ‏هاى مرا مى ‏پذیرد تا جانشین من و همنشین من در بهشت باشد. على گفت:
من، و پیامبر فرمود: تو (این گونه ‏اى)» ثعلبى همین روایت را در تفسیر خود گفته است:
«پس از سه بار، و هر بار جز على دیگران ساکت بودند» «۵»
۳٫
حدیث وصیت در مسند از سلمان روایت شده است که از پیامبر پرسید: «اى رسول خدا جانشین و وصى تو کیست؟ پیامبر فرمود: اى سلمان جانشین برادرم موسى که بود؟ سلمان پاسخ داد: یوشع بن نون. پیامبر فرمود: پس همانا جانشین و وارث من که دین مرا بجا مى ‏آورد و وعده مرا تحقق مى ‏بخشد على بن ابى طالب است.» «۱»
۴٫
در کتاب مناقب ابو بکر احمد بن مردویه که حجت چهار مذهب سنى است، با اسناد ابو بکر از ابوذر روایت شده است که بر پیامبر وارد شدیم و پرسیدیم: کدامیک از یاران شما نزدتان گرامى ‏ترند؟
فرمود: على که به سلامت درون و اسلام از شما پیشتازتر است.» «۲»
۵٫
ابن مغازلى شافعى به اسناد خود در کتابش روایت کرده است که پیامبر فرمود: «هر پیامبرى وصى و وارثى داشته است و وصى و وارث من على بن ابى طالب است.» «۳»
۶٫
در مسند احمد و جمع میان صحاح سته حدیثى وجود دارد که با نقل به معنا بازگو مى‏ کنیم: «پیامبر ابو بکر را براى ابلاغ برائت به سوى مردم مکه فرستاد «هنگامى که او به ذى الحلیفه رسید به فرمان رسول خدا بازگشت و از پیامبر پرسید: آیا چیزى در باره من نازل شده است؟ پیامبر فرمود: نه، اما جبرئیل مرا گفت که ابلاغ برائت یا باید از سوى تو (پیامبر) باشد و یا از جانب مردى که از تو است. «۱»
۷٫ حدیث مناجات‏
: در جمع میان صحاح سته و تفسیر ثعلبى و روایت ابن مغازلى شافعى آمده است که آیه مناجات مخصوص امیر المؤمنین مى‏ باشد و گفته‏ اند «او در حال مناجات به دینارى صدقه داد و نه پیشتر و نه پس از وى هیچ کس چنین نکرد» امیر المؤمنین خود فرموده ‏اند: «در کتاب خدا آیتى است که پیش از من کسى بدان عمل نکرد و پس از من نیز نخواهد کرد: «اى کسانى که ایمان آورده ‏اید، چون خواهید که با پیامبر نجوا کنید، پیش از نجوا کردنتان صدقه بدهید.» «۲» خداوند بوسیله من این عمل را از امت برداشت و بار ایشان را سبک نمود و آیه، پس از من نیز در باره هیچ کس نخواهد بود.» «۳»
۸٫ حدیث مباهله‏
: آیه مباهله (از دیگر مفاخر امیر المؤمنین و اهل بیت است) در جمع میان صحیحین آمده است: «هنگامى که پیامبر آهنگ مباهله با مسیحیان نجران را نمود، حسین را در آغوش خود گرفت و دست حسن را بدست داشت. فاطمه پشت سر آن حضرت و على پشت سر فاطمه حرکت مى ‏کردند و پیامبر به ایشان مى ‏گفت، هر گاه دعا کردم آمین بگویید. چه فضیلتى برتر از این که پیامبر در دعاى خویش از آنان یارى جوید و آنها را واسطه میان خود و خدایش قرار دهد؟» «۱»
۹٫ حدیث منزلت‏
: در مسند احمد از برخى طریقه‏ ها و در صحیح بخارى از طریقه ‏هاى دیگر نقل شده است: «هنگامى که پیامبر به جنگ تبوک مى ‏رفت على را جانشین خود و پاسدار اهل خویش، در مدینه قرار داد. على علیه السّلام گفت: مى ‏خواهم به هر سوى که مى ‏روى با تو باشم. پیامبر فرمود: آیا خرسند نیستى که براى من، چون هارون به موسى هستى، جز آنکه پس از من پیامبرى نیست.» «۲»
۱۰٫
در مسند احمد از برخى طریقه ‏ها و در صحیح مسلم و بخارى و جمع میان صحاح سته، از طرق دیگر از عبد اللَّه بن بریده نقل شده است، که پدرم مى‏ گفت: «ما خیبر را به محاصره در آوردیم و ابو بکر پرچم را گرفت، ولى کارى از پیش نبرد و بازگشت.
روز بعد عمر پرچمدار شد و همان واقعه تکرار گردید و آن روز به مسلمانان سختى بسیار رسید. پیامبر فرمود: فردا پرچم را به مردى مى ‏سپارم که خدا و پیامبرش را دوست دارد و آنان نیز او را، حمله‏ ورى گریز ناپذیر است و تا خدایش پیروزى نبخشد باز نگردد.
شبانگاه مردم در این سخن بودند که او کیست. سپیده دمان به نزد پیامبر شدند و هر یک آرزومند پرچمدارى بود. پیامبر فرمود: على بن ابى طالب کجاست؟ گفتند به‏ چشم درد مبتلاست. رسول خدا على را فرا خواند و آب دهان بر دیده او مالید که عافیت یافت. در حق او دعا کرد و پرچم به وى سپرد. على به پیکار شد و بازنگشت مگر با پیروزى و بختیارى.» «۱»
۱۱٫
جمهور روایت کرده ‏اند که چون عمرو بن عبد ودّ عامرى در غزوه خندق هماورد خواست و جمله مسلمین فرو ماندند، پیامبر فرمود: «همه ایمان با همه کفر به پیکار برخاسته است.» «۲»
۱۲٫
در مسند احمد از برخى طریقه ‏ها روایت شده است که پیامبر فرمان داد جز در منزل على بن ابى طالب همه درها را ببندند. مردم زبان به اعتراض گشودند. پیامبر خطبه خواند و ستایش و سپاس الهى بجاى آورد و فرمود: «به من فرمان داده شده که جز در سراى على همه درها را ببندم و بدگوى شما، زبان به یاوه گشود. به خدا سوگند جز از فرمان حق پیروى نکردم.» «۳»
۱۳٫ حدیث مواخاه
: در مسند احمد بن حنبل از برخى طریقه‏ ها چنین روایت شده است:
«پیامبر میان مسلمانان برادرى نهاد و براى على کسى را برنگزید. او از پیامبر پرسید:
اى رسول خدا میان یارانت برادرى افکندى و مرا وانهادى؟ پیامبر فرمود: تو را براى خود برگزیدم. تو برادر منى و من برادر توام. اگر کسى زبان بر تو گشود بگو من بنده خدا و برادر فرستاده خدا هستم، پس از تو، تنها دروغزنان چنین پایگاهى را دعوى مى ‏کنند. سوگند به آنکه مرا به حق برانگیخته، پیمان برادرى ‏ات را به تأخیر نیفکندم‏ مگر از آن رو که تو را براى خویش برگزینم. «۱» و جایگاه تو نسبت به من، جایگاه هارون به قیاس موسى است جز آنکه پس از من پیامبرى نیست و تو برادر و وارث منى.» «۲»
در جمع میان صحاح سته از پیامبر آمده است: «دو هزار سال پیش از آفرینش آسمان ها بر در بهشت نگاشته بودند که محمّد پیامبر خدا و على برادر فرستاده خداست.» «۳»
۱۴٫
در مسند احمد بن حنبل و در صحاح سته از پیامبر روایت شده است که على از من است و من از على هستم. او ولى همه مؤمنان پس از من است. (وظائف و رسالات) مرا جز من یا على هیچ کس بجاى نمى ‏آورد. «۴»
همچنین در همان کتب آمده است که پس از کشته شدن پرچمداران کفر در جنگ احد به دست على، جبرئیل به پیامبر گفت: «این حقیقت برادرى است و پیامبر فرمود:
همانا على از من است و من از او هستم. جبرئیل گفت: و من نیز از شما دو تنم‏ اى فرستاده خدا» «۱»
۱۵٫
در مسند احمد بن حنبل آمده است: پیامبر به على فرمود: «در تو شباهتى به عیسى است، یهود او را چنان دشمن داشتند که به مادرش نسبت ناروا دادند و مسیحیان آن گونه دوستش داشتند که او را در جایگاه ناسزاوار قرار دادند.» «۲» پیامبر سخن درستى فرمود زیرا خوارج با امیر المؤمنین دشمنى کردند و نصیریه او را خدا پنداشتند.
۱۶٫
در مسند احمد بن حنبل، جمع بین الصحیحین و جمع میان صحاح سته آمده است که پیامبر فرمود: «تو را جز مؤمن دوست ندارد و جز منافق دشمن.» «۳»
۱۷٫
در مسند احمد بن حنبل آمده است: پیامبر فرمود: «همانا شخصى از شما به سبب تأویل قرآن خواهد جنگید همان گونه که من براى تنزیل آن جنگیدم. ابو بکر گفت: آن شخص منم؟ پیامبر فرمود: نه، عمر گفت: اى پیامبر آیا من هستم؟ رسول خدا فرمود:
نه، آن شخص وصله زننده کفش است و در همان هنگام على کفش پیامبر را در حجره نزد حضرت فاطمه علیها السّلام وصله مى ‏زد.» «۴»
در جمع میان صحاح سته آمده است که پیامبر فرمود: «قریش باید از رفتار خود بازایستند و گر نه خداوند مردى را بر سر ایشان برمى ‏انگیزد که قلب او را در ایمان آزموده است و به غیرت دین، سر از تن قریش خواهد افکند از پیامبر پرسیدند: اى فرستاده خدا، او ابو بکر است؟ فرمود نه. پرسیدند: عمر است پاسخ فرمود: نه «۱»، او وصله زننده کفش در حجره است.»
۱۸٫ حدیث طیر
: در مسند احمد بن حنبل و جمع میان صحاح سته از انس بن مالک نقل شده است که نزد پیامبر پرنده‏اى پخته شده بود، حضرتش دعا کرد که بار الها گرامى ‏ترین و محبوب ترین مردم در پیشگاه خود را بفرست تا با من غذا بخورد.
على علیه السّلام آمد و با پیامبر طعام خورد. «۲»
و از او روایت است که ابن عباس هنگام مرگ، چنین مى‏ گفت: «خدایا به ولایت على بن ابى طالب به تو نزدیکى و تقرب مى ‏جویم.» «۳»
۱۹٫
در مسند احمد بن حنبل و صحیح مسلم آمده است: «هیچ یک از یاران پیامبر نگفت «از من بپرسید» جز على بن ابى طالب. «۱» و پیامبر فرمود: من شهر دانش هستم و على در آن شهر است.» «۲»
۲۰٫ حدیث ایذاء
: در مسند احمد از برخى طریقه‏ ها روایت شده که پیامبر فرمود: «هر که على را بیازارد مرا آزرده است. «۳» اى مردم، هر که به على آزار رساند در قیامت یهودى یا نصرانى برانگیخته مى ‏گردد.» «۴»

۲۱٫
در مسند احمد بن حنبل آمده است که ابو بکر و عمر به خواستگارى فاطمه آمدند و پیامبر فرمود: «او کودک است، اما على علیه السّلام خواستگارى کرد و پیامبر با پیوند ایشان موافقت نمود.» «۱»
۲۲٫
در جمع میان صحیحین آمده است که پیامبر بر دخترش فاطمه وارد گشت و سر و گردن او را بوسید و پرسید: «پسر عمویت کجاست؟ فاطمه پاسخ داد: در مسجد.
پیامبر به مسجد رفت و على علیه السّلام را خفته دید در حالى که رداى او از پشتش افتاده بود و خاک بر اندامش نشسته بود. پیامبر خاک را از پشت او زدود و دو بار گفت: «اى ابو تراب برخیز.» «۲»
۲۳٫
جمهور از برخى طریقه‏ ها روایت کرده ‏اند که پیامبر شانه خود را زیر پاى على علیه السّلام نهاد تا او بتان را از فراز کعبه فرو افکند و درهم شکست. «۳» و نیز گذر از صراط جز براى کسى که نامه ولایت على را در دست دارد ممکن نیست. «۴»
همچنین روایت است که خورشید پس از غروب، براى على علیه السّلام بازگشت و این رخداد هنگامى بود که پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله سر بر دامن او خفته بود و دعا کرد که خورشید براى اداى نماز عصر بر على باز گردد و خورشید بازگشت. «۱»
نیز براى على علیه السّلام، سطلى که در آن آب و دستمالى بود فرود آمد و آن حضرت براى نماز وضو گرفت و به نماز پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله پیوست. «۲»
روایت دیگر اینکه منادییى در جنگ احد از آسمان ندا داد «شمشیرى جز ذو الفقار نیست و دلاورى جز على» «۳» روایت شده که همین ندا در جنگ بدر نیز شنیده شد. «۴»
۲۴٫
در جمع میان صحاح سته از پیامبر روایت شده است که فرمود: «رحمت خداوند بر على باد، خدایا به هر سوى که مى‏ گردد حق را با او بگردان.» «۵»
جمهور روایت کرده‏اند که پیامبر به عمّار فرمود: «به زودى در امت من فتنه و بلا و اختلاف آشکار مى‏ شود تا آنجا که بر یک دیگر تیغ مى ‏کشند و کشتار مى ‏کنند و از هم بیزارى مى‏ جویند. اى عمّار گروه ستمگران تو را خواهند کشت و تو در آن زمان با حقى و حق با تست. همانا على تو را به باطل نزدیک نمى ‏کند و از هدایت خارج‏ نمى ‏نمایند. اى عمّار هر کس به یارى على شمشیر برکشد خداوند در قیامت دو حمایل از گوهر بر او آراسته سازد و هر که در راه دشمنى او چنین کند دو حمایل آتشین بر تن او خواهد بود هر گاه آن وقایع را دیدى بر تو باد پیروى از اینکه در جانب راست من ایستاده است (مراد پیامبر على بود) اگر چه همه مردم به سویى روند و على به راهى دیگر، سالک طریق على باش و همگان را رها ساز.
اى عمّار، على پیوسته بر حق است. اى عمّار پیروى از على پیروى از من است و اطاعت از من اطاعت از خداست.» «۱»
احمد بن موسى بن مردویه از جمهور و با برخى از طریقه ‏ها از عایشه نقل کرده است که پیامبر فرمود. «حق با على است و على با حق است و این دو از هم جدا نمى ‏شوند تا آنکه در کنار حوض با من دیدار کنند.» «۲»
۲۵٫ حدیث ثقلین‏
: احمد بن حنبل در مسند خود مى‏ گوید: «پیامبر دست حسن و حسین را گرفت و فرمود: هر که مرا، این دو فرزند را و پدر و مادر آنها را دوست داشته باشد.
در قیامت با من هم درجه است.» «۳»
نیز در مسند از جابر چنین روایت شده است: «روزى پیامبر در عرفات در حالى که على برابر او بود فرمود: اى على نزدیک من آى. درخت وجود من و تو یکى است.
من ریشه درخت هستم و تو تنه آنى و حسن و حسین شاخه‏ هاى آن مى‏ باشند.
هر کسى به شاخى از آن درخت چنگ زند خدایش به بهشت آورد.» «۱»
همچنین در آن کتاب از ابو سعید خدرى نقل شده است که پیامبر فرمود: «من دو میراث براى شما باقى مى ‏گذارم که اگر به آنها دست یازید گمراه نشوید؛ آن دو میراث گرانسنگ، یکى از دیگرى برتر است: کتاب خدا و اهل بیت و خاندانم. این دو از هم جدا نمى‏ گردند تا بر حوض وارد شوند.»
احمد همین روایت را با طریقه‏ هاى دیگر بیان نموده است.
در دو موضع صحیح مسلم از زید بن ارقم روایت شده است که فرستاده خدا در کنار آبى میان مکه و مدینه که «خم» نامیده مى ‏شد خطبه خواند و پس از اندرز فرمود:
«اى مردم من انسانى هستم که بدون تردید فرشته مرگ و فرستاده خدایم را دیدار خواهم کرد اما در میان شما دو میراث گرانقدر بر جاى مى ‏نهم، نخستین آنها کتاب حق است که در آن هدایت و نور است، به آن دست یازید و چنگ زنید، در آن بیندیشید و به آن اهتمام ورزید. سپس فرمود: و اهل بیت و خاندان من، اهل بیتم را به شما خاطر نشان مى ‏کنم، در رفتار با آنها خداوند را به یاد آورید در رفتار با آنها خداوند را به یاد آورید در رفتار با آنها خداوند را به یاد آورید.» «۲»
زمخشرى که از دشمن‏ ترین افراد نسبت به خاندان پیامبر بود و جمهور او را مرد امین و معتمد مأمون مى ‏شناسند، روایت مى ‏کند که پیامبر فرمود: «فاطمه قلب و پسرانش پاره تن و شوهرش نور چشمان منند. امامانى که از فرزندان اویند امینان خدایند و بند کشیده میان حق و خلق، هر که به آنها چنگ زند رهایى یابد و هر که‏ ایشان را فرو نهد، فرو افتد.» «۱»
ثعلبى در تفسیر گفتار خداى بزرگ: «و همگان دست در ریسمان خدا زنید و پراکنده مشوید.» «۲» به اسانید فراوان از پیامبر آورده است که حضرتش فرمود: «اى مردم در میان شما دو گرانسنگ بر جا نهادم. دو جانشین که اگر از آنها پیروى کنید پس از من گمراه نگردید و از آن دو یکى از دیگرى برتر است، کتاب خدا که بند کشیده میان آسمان و زمین است و عترت و اهل بیت من. آن دو از هم جدا نمى ‏شوند تا در کنار حوض بر من در آیند.»
و در جمع بین صحیحین روایت است: «نزدیک است که فرستاده خدایم نزد من آید و او را پاسخ گویم. من در میان شما دو گرانسنگ بر جاى نهم: کتاب خدا که در آن‏ هدایت و نور است، به آن چنگ زنید و اهل بیتم، شما را به آنها سفارش مى ‏کنم.»

۲۶٫
در مسند احمد بن حنبل از برخى طریقه‏ ها و در جمع میان صحاح سته از ام سلمه روایت شده که پیامبر در خانه ام سلمه بود و فاطمه وارد شد. پیامبر فرمود: «شوهر و دو پسرت را بیاور. على، فاطمه، حسن و حسین آمدند. رسول خدا بر پوششى خیبرى نشسته بود که خداوند این آیه را فرستاد: «اى اهل بیت، خدا مى‏ خواهد پلیدى را از شما دور کند و شما را پاک دارد.» «۱» پیامبر کساء را بر ایشان افکند و دست به آسمان برداشت و گفت: اینان اهل بیت من هستند. (ام سلمه مى‏ گوید) من نیز سرم را داخل اتاق نمودم و پرسیدم: من هم با آنها هستم. پیامبر فرمود: تو بر خیرى.»
نزدیک به همین معنا در برخى از مواضع صحیح ابى داود، موطأ مالک و صحیح مسلم از برخى طریقه‏ها روایت شده است. «۲»
۲۷٫
در مسند احمد بن حنبل آمده است که پیامبر فرمود: «ستارگان امان اهل آسمان هستند و با نابودى آنها ساکنان آسمان نیز از میان مى‏ روند و اهل بیت من نیز امان اهل زمینند که با مرگ آنها اهل زمین نابود مى ‏گردند.» «۳»
همین روایت را صدر الائمه، محمّد بن احمد المکى ذکر کرده است.
در مسند احمد آمده است که پیامبر فرمود: «خدایا من همان سخنى را که برادرم‏ موسى گفت مى ‏گویم: براى من وزیرى از اهلم قرار ده، برادرم على را و بواسطه او پشتم را نیرومند ساز و على را در کار من شریک گردان.» «۱»
۲۸٫
در دو موضع از صحیح بخارى و به دو طریق از جابر و ابن عینیه نقل شده است که پیامبر فرمود: «تا زمانى که دوازده جانشین از قریش بر مردم حکمرانى کنند کار آنها خواهد گذشت.»
و در روایتى دیگر از پیامبر است: «تا زمانى که دوازده جانشین از قریش بر مردم حکمرانى کنند، اسلام عزیز خواهد بود.»
نیز در صحیح مسلم: «پیوسته دین بر پا خواهد بود تا قیامت بر پا شود و دوازده خلیفه که همه از قریش هستند در آن ظهور خواهند کرد.»
و در جمع میان صحاح سته در دو موضع روایت شده که پیامبر فرمود: «این امر (اسلام) از میان نمى‏رود تا دوازده جانشین که همگى از قریشند، حکومت کنند.»
همین روایت در صحیح ابى داود و جمع میان صحاح سته آمده است. «۲»
سدى که از دانشمندان جمهورى و معتمدین ایشان است در تفسیر نوشته است:
«هنگامى که ساره از بودن هاجر در محل زندگیش ناراحت شده بود، خداوند به‏ ابراهیم وحى کرد: اسماعیل و مادرش را به خانه پیامبر تهامى (مکه) ببر، همانا من نسل ترا گسترده و پراکنده مى‏سازم و آنها را بار سنگین کافران قرار مى ‏دهم. از نسل تو پیامبر بزرگى برمى‏ انگیزم و او را ناسخ دینها مى‏ نمایم و از فرزندان پیامبر دوازده تن والامقام را قرار خواهم داد و نسل او را به شمار اختران خواهم نمود.»
این روایات بر امامت دوازده جانشین فرزندان محمّد صلّى اللَّه علیه و آله دلالت مى ‏کند و جز امامیه که امامت را در معصومان حصر و محدود کرده ‏اند، دیگران به چنین حصرى معتقد نیستند. احادیث در این باب بیشتر از آن است که به عدد درآید.
در بیان برخى از برتری ها و فضایل امیر المؤمنین علیه السّلام است که به موجب آنها وجوب امامت ایشان اثبات مى ‏گردد.
احادیث این مطلب از شدت فزونى قابل شمارش نیست.
اخطب خوارزم از جمهور با اسناد به ابن عباس حدیث آورده است که پیامبر فرمود:
«اگر درختان قلم، دریا مرکب، جنیان شمارشگر و آدمیان نویسنده شوند نمى ‏توانند فضایل على بن ابى طالب را شماره کنند.» «۱»
کسى که پیامبر در باره او چنین سخنى گوید چگونه مقاماتش به ذکر و عدد در مى ‏آید؟
اما از باز گفتن برخى از آنها ناگزیریم زیرا همان اخطب خوارزم روایت کرده است‏ که پیامبر فرمود: «خداوند براى برادرم على فضایلى نهاد که به شمار نمى ‏آیند. هر کس فضیلتى از برتری هاى او را بیان کند و به آن معترف باشد، خداوند گناهان گذشته و آینده‏اش را مى ‏آمرزد و هر کس فضیلتى از او را بنویسد، تا هنگامى که آن نوشته باقى است، فرشتگان پیوسته براى او آمرزش مى‏ طلبند و هر که به فضیلتى از برتری هاى او گوش فرا دهد، خداوند گناهانى را که از طریق گوش انجام داده است مى‏ آمرزد و آن که به کتابى از فضیلت هاى او بنگرد پروردگار گناهانى را که بواسطه نگاه مرتکب شده خواهد بخشید.
سپس فرمود: نگریستن به على عبادت است. سخن گفتن از على عبادت است و خداوند ایمان را جز به ولایت او و بیزارى جستن از دشمنانش نمى‏ پذیرد.» «۱»
من در کتاب «کشف الیقین فی فضایل امیر المؤمنین» گفته ‏ام: «فضایل یا پیش از ولادت آن حضرت بوده است مانند آنچه که اخطب خوارزم از دانشمندان جمهور از ابن مسعود روایت کرده که پیامبر فرمود: هنگامى که خداوند آدم را آفرید و از روح خود در او دمید، آدم عطسه زد و خداى را حمد کرد. پروردگار به او وحى کرد: اى بنده من، مرا ستودى، به عزت و جلال خود سوگند اگر به سبب دو بنده ‏اى که مى ‏خواهم آنها را بیافرینم نبود، تو را خلق نمى‏ کردم. آدم گفت: بار الها آیا آنها از منند؟ خداوند فرمود: آرى اى آدم، سر بلند کن و بنگر، او چنین کرد و دید بر عرش نگاشته ‏اند: «خدایى جز اللَّه نیست، محمّد پیامبر رحمت و على بر پا دارنده حجت است. هر که حق على را بشناسد پاکیزه و پاکدامن مى ‏گردد و هر که حق او را انکار نماید، ملعون و زیانکار است. به عزت و جلال خود سوگند یاد کردم که اطاعت‏ کننده از او را به بهشت در آورم گرچه مرا عصیان نموده باشد و به عزت خود قسم خوردم که عصیان‏ کننده ‏اش را در آتش افکنم هر چند مرا اطاعت کرده باشد.» «۱»
اخبار در این باب فراوانند.
گونه دوم فضایل مربوط به ولادت امام است. على علیه السّلام در روز جمعه سیزدهم ماه رجب، در سال سى ‏ام پیش از عام الفیل در کعبه متولد شد. نه پیش و نه پس از آن سرور کسى در کعبه به دنیا نیامد. «۲»
پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله در آن زمان سى ساله بود و على را بسیار دوست مى ‏داشت و به مادر آن حضرت (فاطمه دختر اسد) فرمود: گهواره او را نزدیک بستر من قرار ده. بیشتر تربیت على علیه السّلام بدست پیامبر بود. رسول خدا على را شستشو مى‏ داد و به او شیر مى‏ نوشاند. در هنگام خواب گهواره ‏اش را حرکت مى ‏داد و در بیدارى با او سخن مى ‏گفت. على را بر سینه و گردن مى‏ نهاد و مى ‏گفت: «این برادر، ولى، یاور، وصى، داماد، گنجینه، پناهگاه، امین وصیت و جانشین من است.» پیامبر پیوسته او را در آغوش مى ‏گرفت و در کوه ها، دره ‏ها و بیابان هاى مکه مى ‏گشت. روایت این مطالب از سوى جمهور در کتاب بشاره المصطفى آمده است. «۳»
گونه دیگرى از فضایل مربوط به بعد از ولادت امیر المؤمنین است و آنها بر سه دسته ‏اند: فضیلت هاى نفسانى، بدنى و خارجى.

برتری هاى نفسانى حضرت‏
عبارتند از:
۱٫ ایمان «۱»

: اسلام و ایمان به شمشیر على پا گرفت و استوار گشت «۲» و اصول و فروع آن‏ بوسیله امام به مردم آموخته شد. «۱» آن سرور یک دم به خدا شرک نیاورد «۲» و بتان را سجده نکرد «۳» بلکه بر شانه پیامبر گام نهاد و آنها را در هم شکست. «۴»
احمد بن حنبل روایت کرده است: «او نخستین مسلمان بود و اولین نمازگزار با پیامبر.» «۵» در مسند احمد بن حنبل آمده که فرستاده خدا به فاطمه علیها السّلام فرمود: «آیا راضى نیستى تو را به همسرى مردى از امتم درآورم که اسلام او از همه پیشتر، دانشش بیشتر و شکیبایى ‏اش فزونتر است؟» «۶» حدیث «خانه» نیز بر همین معنا دلالت مى ‏کند. «۷»
۲٫ علم‏
: همه دانشمندان در معارف حقیقى، علوم یقینى، احکام شرعى و قضایاى نقلى، ریزه ‏خوار امیر المؤمنین هستند زیرا امام در غایت تیز هوشى و عشق به فراگیرى بود «۸» و پیوسته با پیامبر که مهربانترین مردم نسبت به او بود، بسر مى ‏برد پس بالضروره‏ دانشمندتر از دیگران بوده است. «۱»
پیامبر در باره او فرمود: «آگاهترین شما به دانش قضاوت و دارنده شرایط آن على است» «۲» و قضاوت مستلزم علم و دین است.
ترمذى در صحیح خود روایت کرده است که پیامبر فرمود: «من شهر دانشم و على علیه السّلام در آن است» «۳» بغوى در صحاح بیان کرده است: «پیامبر فرمود: من خانه حکمت هستم و على در آن است.» روایتى از ابى الحمراء در حق على وجود دارد که به موجب آن پیامبر فرمود: «هر که مى ‏خواهد به علم آدم، فهم نوح، حلم و بردبارى ابراهیم، هیبت موسى و زهد عیسى بنگرد، به على بن ابى طالب نگاه کند.» «۴»
بیهقى به اسناد خود از پیامبر صلّى اللَّه علیه و آله روایت آورده است که ایشان فرمود: هر که مى‏خواهد به دانش آدم، تقواى نوح، شکیبایى ابراهیم، هیبت موسى و عبادت عیسى نظر کند، به على بن ابى طالب بنگرد.» «۵»
(افزون بر این روایات) امیر المؤمنین علیه السّلام خاستگاه همه دانش هاست. در کلام و اصول فقه که مطلب آشکار است و گفتار حضرتش در نهج البلاغه بر کمال معرفت او در توحید و عدل دلالت مى‏کند و همه جزئیات دانش کلام و اصول از آن دریافته مى ‏شود.
امام مرجع تمامى فقیهان در دانش فقه است. در باره فقیهان امامیه که نیازى به بیان نیست و در مذاهب سنیان، ابو حنیفه شاگرد امام صادق علیه السّلام است و محمّد بن ادریس شافعى، شاگرد محمّد بن الحسن، شاگرد ابو حنیفه است و استاد دیگر شافعى مالک مى ‏باشد. پس فقه شافعى به ابو حنیفه و مالک باز مى ‏گردد.
احمد بن حنبل نیز شاگرد شافعى است.
مالک نیز از محضر دو تن بهره برده است: ربیعه الراى، شاگرد عکرمه، شاگرد عبد اللَّه بن عباس، شاگرد حضرت على علیه السّلام و استاد دوم او جعفر بن محمّد صادق علیه السّلام مى ‏باشد. «۱» خوارج نیز شاگردان او بوده ‏اند. «۲»
امیر المؤمنین بنیانگذار دانش اخترشناسى و تفسیر بود. «۳» ابن عباس مى ‏گوید:
«امیر المؤمنین در باره «باء» بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ از آغاز شب تا سپیده دم سخن گفت و گفتارش به پایان نرسید.» «۴»
دانش فصاحت نیز از على علیه السّلام است تا آنجا که در باره کلامش گفته ‏اند برتر از گفتار مخلوق و فروتر از فرموده خالق است. فصاحت از سخنان آن سرور عیان است‏
و ابن نباته مى ‏گوید: «از کلام امیر المؤمنین هزار خطبه را حفظ کردم و سپس ذهنم جوشید و جوشید.» «۱»
متکلمان نیز چهار گروه معتزله، اشاعره، شیعه و خوارجند. انتساب شیعه به على علیه السّلام آشکار است. دانشمندان خوارج نیز به على علیه السّلام بازمى ‏گردند، اما معتزله به واصل بن عطاء انتساب دارند و او شاگرد ابو هاشم عبد اللَّه بوده و ابو هاشم نیز از درس پدرش محمّد بن حنفیه، فرزند و شاگرد على علیه السّلام سود جسته است.
اشاعره نیز شاگردان ابو الحسن اشعرى بوده‏اند و اشعرى شاگرد ابو على جبایى از بزرگان معتزله است. «۲» صوفیان و ارباب سلوک نیز به جملگى فرقه خود را به امیر المؤمنین استناد مى ‏دهند. «۳»
جوانمردان و عیاران نیز پیرو کسى هستند که جبرئیل در جنگ بدر در باره‏اش ندا داده است که جز ذو الفقار شمشیرى نیست و جز على جوانمردى. «۴»
پیامبر فرمود: «من جوانمرد، فرزند جوانمرد و برادر جوانمردم.» «۵» جوانمردى پیامبر آشکار است که او سید و سرور عرب بود. فتوت پدر او نیز از آن روست که خداوند در حق ابراهیم فرمود: «شنیده‏ ایم جوانمردى در باره بتان ما سخن مى ‏گوید.» «۶» جوانمردى برادر پیامبر نیز از گفته جبرئیل در حق على دانسته مى ‏شود.
همه یاران پیامبر در احکام شرعى به امیر مؤمنان رجوع مى ‏کردند و از ایشان بهره مى ‏بردند «۱» و حضرتش هیچ گاه در مسأله ‏اى به شخصى رجوع نکرد. عمر بن خطاب در بسیارى از مواقع مى‏ گفت: اگر على نبود عمر نابود مى ‏شد، «۲» زیرا امیر المؤمنین او را از خطاهاى فراوانى باز مى ‏داشت.
در مسند احمد بن حنبل آمده است: «هیچ یک از یاران پیامبر جز على جمله «از من پرسش کنید» «۳» را بر زبان نیاورد.» در صحیح مسلم روایت شده که امام بر منبر فرمود: «پیش از آنکه مرا نیابید پرسش کنید، از کتاب خدا پرسش کنید که در آن‏ آیه ‏اى نیست مگر اینکه من مى ‏دانم که آیا در کوه پایه فرود آمده یا در بیابان. «۱» از فتنه ‏ها بپرسید که مى‏ دانم برپاکننده هر آشوب و کشته‏ شدگان آن چه کسانى هستند.» «۲»

او علیه السّلام مى ‏فرمود: «مرا از راه هاى آسمان پرسش کنید که بدانها از راههاى زمین آگاهترم.» «۳»
امیر المؤمنین فرمود: «رسول خدا هزار باب از دانش به من آموخت و در هر باب هزار باب وجود داشت.» «۴»
رویدادهاى آن بزرگوار فزونتر از شمار است و تنها به ذکر برخى بسنده مى ‏کنیم:
درهم ها را میان صاحبان نان تقسیم کرد. «۵» دیه را بر زنى که نیشگون گرفته بود، زنى که جسته بود و زنى که افتاده بود تقسیم کرد. «۶» فرزند را با قرعه به پدر ملحق کرد و پیامبر این عمل را پسندید. «۷» فرمان داد تا کودک مورد دعوى دو نفر را از میان دو نیمه کنند و مدعیان به حقیقت، بازگشتند. «۸» فرمود تا سر از تن برده بیفکنند و او به حق رجوع کرد. «۹»
حکم خنثى «۱» و خروج‏ کنندگان را بیان داشت چنان که شافعى گفت ما حکم خروج‏ کنندگان را از على آموختیم. «۲»
جز اینها احکام شگفت‏ انگیز بسیارى از آن سرور صدور یافت که محال بود پرسش شده- عمر- به پاسخ آنها دست یابد. او ندانست کلاله و أبّ چیست و در باره جد صد گونه فتوا داد که هر یک چون دیگرى است. «۳»
۳٫ خبر دادن از غیب‏
: امیر المؤمنین نزد برخى از مواضع چنین اخبارى بیان کرده ‏اند. در خطبه‏ اى فرمودند: «پیش از آنکه مرا نیابید، پرسش کنید، به خدا سوگند اگر از فتنه ‏اى که گروهى صد تن را گمراه مى ‏کنند و صد تن را هدایت مى ‏نمایند بپرسید فریادکننده و به پیش راننده آن را تا قیامت معرفى خواهم کرد.» مردى برخاست و گفت: «مرا آگهى ده که در سر و ریشم چند تار مو هست؟ امام فرمود: بخدا قسم دوستم رسول خدا در باره پرسش تو به من خبر داده بود و فرموده بود که بر هر موى از سرت فرشته ‏اى است که تو را لعنت مى ‏کند و بر هر تار مو از ریشت شیطانى است که بر مى ‏انگیزدت و در خانه ‏ات فرومایه ‏اى است که پسر پیامبر را مى ‏کشد. اگر شرح و بیان برهان بر آنچه پرسیدى (براى شما) دشوار نبود پاسخت مى ‏گفتم اما نشانه صدق سخنم خبرى است که در باره فرزند نفرین شده و رذل تو بیان داشتم.»
فرزند آن مرد در آن زمان خردسال بود و همو کشتن امام حسین علیه السّلام را بر عهده گرفت. «۴»
امیر المؤمنین خبر داد که «ذى الثدیه» از خوارج کشته مى ‏شود و پس از آنکه به او عرض کردند خوارج از نهر گذشته ‏اند فرمود آنها عبور نکرده ‏اند. «۱» او از شهادت خود، «۲» بریده شدن دستان جویریه بن مسهر و مصلوب شدن او که در زمان معاویه اتفاق افتاد خبر داد. «۳» امام درختى را به میثم تمّار نشان داد و او را آگاه ساخت که عبید اللَّه بن زیاد، وى را به عنوان دهمین نفر بر شاخ آن درخت مصلوب خواهد ساخت و مرگ او به سبب نیزه ‏اى خواهد بود. «۴»
امیر المؤمنین بریده شدن دستها و پاهاى رشید هجرى و مصلوب گردیدن او را پیشگویى نمود و همچنان شد. «۵» همان گونه که از کشته شدن قنبر به دست حجاج «۶» و کردارهاى حجاج خبر داد و جملگى رخ داد. «۷»
مردى به نزد امیر المؤمنین آمد و گفت: خالد بن عرفطه مرد. امام فرمود: «او نمرده است و نمى ‏میرد تا سپاه گمراهى را که حبیب بن جمار پرچمدار آن است رهبرى کند. مردى از زیر منبر برخاست و گفت: اى امیر مؤمنان من شیعه و دوستدار تو هستم. امام پرسید: تو کیستى؟ پاسخ داد: من حبیب بن جمار هستم. امام فرمود:
زنهار پرچم را برنگیرى و بى ‏گمان آن را بر خواهى گرفت و با آن از این در- به باب‏ الفیل اشاره کرد- داخل خواهى شد.»
هنگامى که زمان حسین علیه السّلام رسید، ابن زیاد خالد بن عرفطه را پیشرو سپاه عمر بن سعد قرار داد و حبیب بن جمار که با او دستیارى مى ‏نمود از باب الفیل وارد گشت. «۱»
امام به براء بن عازب فرمود: «پسرم حسین به شهادت مى‏ رسد و تو یاریش نمى‏ کنى. همین واقعه روى داد.» «۲»
هنگامى که در جنگ صفین به کربلا گذر کرد گریست و فرمود: «به خدا سوگند اینجا توقف‏ گاه شتران و کشتارگاه سواران و جایگاه شهادت آنهاست و به فرزندش حسین و یارانش اشاره نمود.» «۳»
امیر المؤمنین از آبادانى بغداد «۴»، فرمانروایى بنى عباس و اعمال آنها و بر افتادن ایشان به دست مغولان «۵» خبر داد. به سبب همین خبر، شهرهاى حله، کوفه، کربلا و نجف … از حمله هولاکو در امان ماند. زیرا هنگامى که هولاکو به بغداد رسید، پدرم، سید بن طاوس و فقیه ابن ابى المعز به او نامه نوشتند و پیش از فتح بغداد، امان خواستند. هولاکو ایشان را فرا خواند و آنها هراسیدند و نرفتند. پدرم به تنهایى نزد او رفت. هولاکو پرسید: چگونه پیش از پیروز شدن من به اینجا آمدى؟ پدرم به او گفت: زیرا امیر المؤمنین علیه السّلام آمدن و (پیروزى) تو را خبر داده بود: «ترکان بر آخرین خلیفه بنى عباس حمله مى ‏برند. پیشرو ایشان شاهى است که صدایى رسا دارد و از جایى مى ‏آید که فرمانروایى ایشان آغاز شده است، از هر شهرى با پیروزى عبور مى‏کند و هر پرچمى را که براى نبرد با او برافراشته شود درهم مى ‏شکند. واى واى بر کسى که به ستیزه آهنگ او کند، پیوسته چنین با فتح قرین است.»
اخبار در این باره بسیار است.
۴٫ شجاعت‏
: مردم به جملگى همداستانند که على علیه السّلام پس از پیامبر دلیرترین آدمیان بود و فرشتگان از حمله‏ هایش به شگفت در آمدند. پیامبر کشتن عمرو بن عبد ودّ بدست او را از عبادت جن و انس برتر نهاد و جبرئیل بانگ زد که جز ذو الفقار شمشیرى نیست و جز على دلیرى.
جمهور روایت کرده ‏اند که چون مشرکان على را در نبرد مى ‏دیدند به یک دیگر وصیت مى‏ کردند. «۱»
۵٫ زهد
: خلافى نیست که على علیه السّلام زاهدترین مردم روزگار خود بود و دنیا را سه باره طلاق گفت.
قبیصه بن جابر مى ‏گوید: «در جهان زاهدتر از على بن ابى طالب ندیدم. غذاى او جوى پوست ناگرفته بود و سه روز از نان گندم سیر نخورد.» «۲»
عمر بن عبد العزیز مى‏گوید: «در این امت کسى را نمى‏ شناسیم که پس از پیامبر از على بن ابى طالب زاهدتر باشد.» «۳»
اخطب خوارزم از عمّار بن یاسر روایت کرده که گفت: «شنیدم که پیامبر فرمود:
اى على خداى بزرگ تو را به آذینى آراسته که هیچ یک از بندگان خود را به خوبتر از آن نیاراسته؛ تو را به دنیا زاهد ساخته و دشمنى آن را در دلت جاى داده؛ تهیدستان را محبوب تو گردانده و به همسانى با ایشان خرسند گشته‏اى و آنها به امامت تو رضایت یافته‏ اند. اى على، فرخ روز آنکه تو را دوست بدارد و تصدیق کند و تیره بخت کسى که دشمنت گیرد و تکذیبت نماید. هر که دوست دار و تصدیق‏ کننده توست در دین برادر تو و در بهشت شریک تست و هر که دشمن و تکذیب‏ کننده تو باشد، بر خداوند حتمى و محقق است که در قیامت او را در جایگاه دروغگویان بر پا دارد.» «۱»
۶٫ کرم و بخشش‏
: تردیدى نیست که على علیه السّلام بخشنده‏ ترین مردم بود. جان خود را در راه حق بخشید و خداوند در باره او فرمود: «کسى دیگر از مردم براى جستن خشنودى خدا جان خویش را فدا مى‏ کند.» «۲» او بارها همه ثروت خود را بخشید «۳» و سه روز غذاى خویش را به فروماندگان داد. «۴» آن حضرت بدست خود باغى غرس مى ‏نمود و آن را صدقه مى ‏داد. «۵»
۷٫ استجابت دعا
: پیامبر خدا در استجابت دعاى خود از او مدد خواست و روز مباهله از وى تقاضاى آمین کرد. چنین مرتبه ‏اى براى هیچ یک از اصحاب پیامبر میسر نگشته بود. «۶»
امیر المؤمنین به فرموده رسول خدا (من کنت مولاه فعلى مولاه) استشهاد کرد و انس بن مالک را به شهادت گرفت. انس دعوى فراموشى کرد و امام فرمود: خدایا اگر دروغزن است، پوستش را به گونه‏اى سپید گردان که عمامه آن را نپوشاند، انس به‏ پیسى گرفتار شد. «۱»
«براء» خبرهاى او را به معاویه رسانیده بود و امام بر او نفرین کرد تا نابینا شود و چنین شد. «۲»
خورشید به دعاى آن سرور دو بار بر وى بازگشت. «۳» دعا کرد که آب براى مردم کوفه فراوان شود و فراوانى آب به حدى رسید که مردم ترسیدند غرق شوند پس (به خواست امام) آب کاستى گرفت تا ماهیان جز مار ماهى و جرّى (اسبله ماهى) و زمّار (نوعى ماهى خاردار) … پدیدار شدند و با او سخن گفتند و مردم از این رویداد به شگفت آمدند. «۴»
خلق خوش امیر المؤمنین به نهایت بود، تا آنجا که دشمنانش او را به بذله گویى و مزاح متهم کردند. «۵» بردبارى او نیز چنین بود. پیامبر به فاطمه فرمود: «من تو را به ازدواج کسى در مى ‏آورم که پیشترین مسلمان و دانشمندترین و شکیباترین آنهاست.» «۶»

فضایل بدنى‏
گونه دوم از فضیلتهاى امیر المؤمنین، برتری هاى بدنى اوست و آنها را در دو مطلب بیان مى ‏کنیم:
۱٫ عبادت‏
: تردیدى نیست که او عابدترین مردم بود. مسلمین، نماز شب و دعاهاى وارده‏ و مناجات در ساعات مبارک و مکانهاى مقدس را از او آموختند. «۱» امام در عبادت به پایگاهى رسید که در هنگام نماز تیر را از پایش بیرون کشیدند و در نیافت. زیرا به غیر خدا مطلقا نظر نداشت. «۲»
امام زین العابدین علیه السّلام در روز و شب هزار رکعت نماز مى‏ گزارد و دفتر عبادات على علیه السّلام را مى ‏نگریست و آن را چون افسرده‏ اى از دست مى ‏افکند که «ما کجا و عبادت على علیه السّلام کجا؟!» «۳» امام کاظم علیه السّلام مى ‏فرماید: «گفتار خداوند بزرگ: آنان را بینى که رکوع مى‏ کنند، به سجده مى ‏آیند و جویاى فضل و خشنودى خدا هستند. نشانشان اثر سجده‏اى است که بر چهره آنهاست.» «۴»؛ در حق امیر المؤمنین نازل شده است. «۵»
روزى در صفین مى ‏جنگید و میان دو سپاه به خورشید نگران بود. ابن عباس عرض کرد: اکنون گاه نماز نیست که ما را مهمى دیگر است. على علیه السّلام فرمود: «چرا با آنها پیکار مى ‏کنیم؟ تنها از آن رو که نماز بپا دارند» «۶» امیر المؤمنین حق عبادت خدا را بجاى آورد زیرا فرمود: «من تو را از هراس آتش یا دوستدارى بهشت عبادت نمى ‏کنم بلکه از آن جهت عبادت مى ‏کنم که تو را شایسته پرستش یافتم.» «۷»
۲٫ جهاد
: بنیان دین و ستونهاى آن به شمشیر سرور ما امیر المؤمنین استوار گشت‏ و فرشتگان از نبرد و سختگیرى او بر کافران به شگفت آمدند. «۱» در جنگ بدر که آزمون سختى براى مسلمین بود و نخستین جنگ تاریخ اسلام به شمار مى ‏آمد، سران قریش به دست او کشته شدند. کسانى چون ولید بن عتبه و عاص بن سعید که هماورد طلبیدند و مسلمانان از آنها پرهیز کردند و شخصى چون نوفل بن خویلد که پیش از هجرت، ابو بکر و طلحه را به طناب مى‏ بست و شکنجه مى ‏کرد. «۲» هنگامى که پیامبر او را در جنگ دید دعا کرد که خدایا شر نوفل را بگردان. پس از کشته شدن نوفل بدست امیر المؤمنین رسول خدا فرمود: سپاس خدایى را که دعاى مرا در باره نوفل مستجاب کرد. «۳» حضرت على در آن پیکار پیوسته کافران را یکى پس از دیگرى به قتل رساند به گونه ‏اى که نیمى از کشتگان آنها که هفتاد نفر بودند به دست او صورت بست و بقیه سپاه اسلام و سه هزار فرشته نشاندار، نیم دیگر را به قتل آوردند. «۴»
در جنگ احد، مسلمانان از میدان گریختند و رسول خدا هدف سنگ و شمشیر و نیزه قرار گرفت و بیهوش شد. امیر المؤمنین پیوسته به تنهایى از او دفاع مى ‏کرد.
پیامبر دیده گشود و پرسید: مسلمانان چه کردند؟ على گفت، پیمان شکستند و گریختند. پیامبر فرمود: آسیب این قوم را از من بگردان و على صفوف آنها را مى ‏شکافت. فریادى در مدینه پیچید که پیامبر خدا کشته شد و مسلمانان قالب تهى کردند. جبرئیل فرود آمد و ندا داد. «شمشیرى چون ذو الفقار نیست و دلیرى چون‏ على» و به پیامبر عرض کرد: اى پیامبر خدا فرشتگان از ایثار على نسبت به تو به شگفت آمدند. پیامبر فرمود: چرا چنین نباشد که او از من است و من از اویم. پایدارى على برخى از جنگجویان مسلمان را به میدان باز گرداند و عثمان پس از سه روز بازگشت. پیامبر به او گفت: تا کجا گریختى! «۱» در جنگ خندق، مشرکان مدینه را محاصره کردند همان گونه که خدا فرموده است: «آنگاه که از سمت بالا و سمت پایین بر شما تاختند.» «۲» مشرکان هماورد خواستند و جز على کسى به میدان نرفت و عمرو بن عبد ود بدست او کشته شد.
ربیعه السعد مى ‏گوید: نزد حذیفه بن الیمان رفتم و گفتم: اى ابا عبد اللَّه ما در باره على و مقامات و فضایل او سخن مى ‏گوییم. اهل بصره مى ‏گویند: شما در باره على گزاف مى ‏گویید. آیا در این باب سخنى مى ‏آورى؟ حذیفه پاسخ داد: «سوگند به آنکه جانم در دست اوست، اگر همه اعمال امت محمّد از روز بعثت تا قیامت را در یک کفه ترازو جاى دهند و عمل على را در کفه دیگر، اعمال على بر کردار ایشان سنگینى خواهد کرد» ربیعه گفت: این باور نکردنى است. حذیفه گفت: «اى فرومایه! چگونه باور نکردنى است؟ ابو بکر و عمر و حذیفه و همه یاران پیامبر در هنگامى که عمرو بن عبد ودّ مبارز مى ‏خواست کجا بودند؟ همه از نبرد با او سر پیچیدند جز على. او بود که با عمرو جنگید و او را کشت. سوگند به آنکه زندگیم در کف اوست، عمل آن روز على از اعمال همه یاران پیامبر و امت او تا قیامت، فزون تر است.» «۳»
در نبرد احزاب جمعى از مشرکان به دست على کشته شدند «۴» و در جنگ‏ «بنى المصطلق» امیر المؤمنین مالک و پسر او را به قتل رساند و جویریه دختر حارث را اسیر کرد که پیامبر با او ازدواج نمود. «۱»
در پیکار «خیبر»، على پیروز میدان بود. مرحب را کشت و سپاه یهود به مرگ او گریختند و دروازه دژ را بستند. امام دروازه را از جاى کند و آن را بر خندق افکند تا مسلمانان گذشتند و قلعه را گشودند و غنیمت ها ستدند. هفتاد مرد از جنباندن و برگرفتن درب ناتوان بودند و او- سلام بر او باد- گفت: «به خدا سوگند دروازه خیبر را نه به نیروى تن که به توان یزدانى برکندم» «۲» در جنگ «فتح» امیر المؤمنین حویرث بن نقیذ بن وهب بن عبد بن قصى را که آزار دهنده پیامبر و قاتل گروهى بود، به هلاکت رساند و پیروز گشت. «۳»
در جنگ «حنین» پیامبر در حمایت سپاه فراوانى قرار داشت و جنگجویان مسلمان ده هزار نفر بودند. ابو بکر با دیدن آنها گفت: در این نبرد ما از گروه اندکى شکست نخواهیم خورد. در آن جنگ همه مسلمانان گریختند و پیامبر با نه تن از بنى هاشم بر جا ماند. خداوند این آیه را نازل کرد: «و بازگشتید و به دشمن پشت کردید. آنگاه خدا آرامش خویش را بر پیامبرش و مؤمنان نازل کرد.» «۴» مراد از مؤمنان، على و کسانى است که با او پایدارى کردند. على در برابر پیامبر شمشیر مى‏زد، عباس و فضل از راست و چپ مى ‏جنگیدند، ابو سفیان بن حارث زین اسب پیامبر را نگهداشته بود، نوفل و ربیعه فرزندان حارث و عبد اللَّه بن زبیر بن عبد المطلب و عتبه‏ و معتب فرزندان ابو لهب، پشت سر پیامبر بودند. امیر المؤمنین فرمانده سپاه دشمن و گروه فراوانى از جنگاوران را به قتل رساند، مشرکان گریختند و جمعى به دست مسلمانان اسیر گشتند. «۱»
امیر المؤمنین در همه جنگها و نبرد با ناکثین و قاسطین و مارقین حضور داشت. «۲»
ابو بکر انبارى در امالى خود روایت کرده است: «على علیه السّلام با عمر در مسجد نشسته بود و مردم نزد آنها حضور داشتند شخصى برخاست و در ستایش عمر مبالغه کرد. و سخن را به گزاف و بزرگ شمردن عمر رساند. عمر گفت: براى مردى چون این (على علیه السّلام) شایسته است که چنین افتخار کند. به خدا سوگند اگر شمشیر او نبود اسلام بر پا نمى ‏گشت و این دلیرى افزون بر صفات دیگر اوست، آگاه ترین امت به قضاوت، پیشتازترین آنها به اسلام و شریف ‏ترین ایشان است.

آن مرد پرسید: اى. امیر مؤمنان پس چه چیز او را از خلیفه شدن او باز داشت؟
عمر پاسخ داد: جوان بود و دوستدار فرزندان عبد المطلب.» «۳»
حضرت على علیه السّلام سوره برائت را به مکه برد و پیش از آن ابو بکر به فرمان پیامبر این کار را به عهده گرفته بود که جبرئیل بر پیامبر نازل شد و گفت: خدایت سلام مى‏رساند و مى ‏فرماید: جز تو یا کسى از تو دیگرى نباید حامل آن سوره باشد. «۴»
این واقعه به تنهائى در شرف على و بلندى پایگاه او، به چندین مرتبه، بر آن کس که شایستگى ابلاغ سوره را نداشته و در این مهم به او اعتماد نمى‏ شده، بسنده است.
این دلیرى همراه با خوردن طعام ساده و ناگوار بود. او سه روز نان گندم نمى ‏خورد، و از نان جوى که پوست آن را نگرفته بودند استفاده مى ‏کرد «۱» کیسه جو یا گندم خویش را مهر مى ‏کرد تا حسنین پوست جو یا گندم را نگیرند.
بسیار روزه مى ‏گرفت و نماز مى‏ گزارد. «۲» این همه با نیروى فراوانى بود که داشت.
بدانسان که دروازه خیبر را برکند و مسلمانان از گرداندن آن عاجز شدند. «۳»
برتریها و مقام هاى او بیش از آن است که به شمار آید.
 
گونه سوم از
فضیلتهاى خارجى‏
۱٫ نسب او
: هیچ کس در شرافت نسب به امیر المؤمنین نرسیده است همان گونه که خود فرمود: هیچ کس با ما خاندان پیامبر مقایسه نمى‏ شود. «۴»
جاحظ که از دشمن‏ ترین آدمیان نسبت به امیر المؤمنین است مى ‏گوید: «على در این سخن خود که هیچ کس با ما خاندان پیامبر مقایسه مى ‏شود راست گفته است.
چگونه مى ‏توان کسى را با گروهى مقایسه کرد که پیامبر و دو انسان پاک چون على و فاطمه، فرزندانى چون حسن و حسین و شهیدانى چون حمزه و جعفر ذو الجناح و سرور مکیان عبد المطلب و ساقى حاجیان عباس و شکیباى بطحاء ابو طالب از ایشان است و برکت و بزرگى و هدایت در ایشان؟ انصار کسانى هستند که آنان را یارى مى‏ دهند و مهاجران آنانى که به سوى ایشان هجرت مى‏کنند و با آنان هستند؛ راستگو کسى که آنها را تصدیق کند و تمیز دهنده آنکه حق و باطل را در میانشان تمیز دهد. حوارى حوارى ایشان است و ذو الشهادتین از آن رو چنین لقب یافته که به حقّانیت آنها شهادت داده است. هر چیزى در آنها، براى آنها و از آنهاست. پیامبر خدا خاندان خود را چنین معرفى کرد: همانا من دو جانشین در میان شما بر جا مى ‏نهم: کتاب خداوند که طنابى است از آسمان بر زمین کشیده و خاندان و اهل بیتم.
لطیف خیبر مرا آگاه ساخت که این دو از یک دیگر جدا نخواهند شد تا با من در کنار حوض دیدار کنند.»
اگر خاندان پیامبر چون دیگران بودند هنگامى که عمر براى پیوند ازدواج با خاندان على علیه السّلام تقاضا داده بود، نمى ‏گفت: از پیامبر شنیدم که مى‏ فرمود: هر سبب و نسبى جز سبب و نسب من در قیامت گسسته خواهد شد.
اما در باب على علیه السّلام اگر مى ‏خواستیم روزگار فرخنده، مقامات بلند و فضیلت هاى والاى او را باز گوییم باید دهانى به پهناى فلک مى‏ داشتیم. نژاده و بزرگزاده، مهتر از سپهر گردان؛ به کردار تناور، به گفتار شگفت‏ آور، به دانش بى‏پایان. دریادل و گشاده زبان، خلقى نیکو چون تبار و هر خوبى ‏اش بر دیگرى گواه «۱».
۲٫ همسر و فرزندان امیر مؤمنان‏
: فاطمه، سرور زنان جهان، همسر على بود. ابن عباس مى‏گوید: «شبى که فاطمه را به خانه على مى ‏بردند، پیامبر در برابر فاطمه، جبرئیل و میکائیل از راست و چپ و هفتاد هزار فرشته از پشت سر فاطمه حرکت مى ‏کردند و خداوند را تا سپیده دم تسبیح و تقدیس مى ‏نمودند» «۲» اى خردمند! بنگر که جمهور چگونه این روایات را بیان داشتند و در عین حال بر حضرت فاطمه علیها السّلام ستم کردند، حقش را غصب نمودند، «۱» پهلویش را شکستند و کودکش را سقط کردند. «۱» پس باید از پیروى این قوم پرهیز کرد که هر اعتقادى از ایشان آموخته شود، قطعا باطل است.
حسن و حسین دو فرزند امیر مؤمنان، پس از او شریف‏ ترین مردم بودند. اخطب خوارزم با اسناد به ابن مسعود روایت مى ‏کند که پیامبر فرمود: «حسن و حسین سرور جوانان اهل بهشت هستند.» «۲»
از براء روایت شده است که پیامبر را در حالى که حسن بر دوش او بود دیدم که مى ‏فرمود: «خدایا من او را دوست دارم تو نیز دوستش بدار.» «۳»
ابو هریره مى‏ گوید: «پیامبر را دیدم که آب دهان حسن و حسین را مى‏ مکید آن گونه که مردى خرما را مى‏ مکد.» «۴»
از اسامه بن زید نقل شده است که به پیامبر گفتم: «اى رسول خدا این کودکان که بر دوش دارى کیانند؟- حسن و حسین بر دوش او بودند- پیامبر فرمود: «پسران من و پسران دخترم هستند خدایا تو مى‏ دانى که من آنها را دوست دارم، تو نیز دوستشان بدار، و سه بار این سخن را تکرار کرد.» «۵»
از جابر نقل شده است که بر پیامبر وارد شدم در حالى که حسن و حسین بر پشت او بودند وى فرمود: «شتر شما شتر خوبى است و شما سوارانى نیکو هستید.» «۶»
صاحب کتاب «الطلب و غایه السؤال» که مردى حنبلى است به اسناد خود از ابن عباس روایت کرده است: «نزد پیامبر بودم و او بر زانوى راست خود حسین و بر زانوى چپ پسرش ابراهیم را جاى داده بود و گاهى این و گاه آن را مى ‏بوسید. ناگاه جبرئیل فرود آمد و عرض کرد: اى محمّد خدایت سلام مى‏ رساند و مى ‏گوید: هر دو فرزند را برایت قرار ندادم یکى را فدیه دیگرى کن. پیامبر به پسرش ابراهیم نگاه کرد و گریست و به حسین نگریست و گریست؛ سپس گفت: مادر ابراهیم کنیز است اگر ابراهیم بمیرد جز من کسى اندوهگین نمى ‏شود ولى مادر حسین فاطمه است و پدرش پسر عموى من؛ گوشت و خون او گوشت و خون من است و اگر بمیرد دخترم، پسر عمویم و خودم اندوهگین مى‏ شویم و من غم را براى خود برمى ‏گزینم و آن را به غم ایشان ترجیح مى‏ دهم. اى جبرئیل، ابراهیم را بگیر. پیامبر ابراهیم را فداى حسین ساخت.
ابن عباس مى ‏گوید: ابراهیم پس از سه روز مرد. پیامبر هر گاه حسین به سویش مى ‏آمد، او را مى ‏بوسید و بر سینه مى‏ چسباند و دهانش را مى‏ مکید و مى ‏فرمود: پسرم را قربانى حسین کردم.» «۱»
در تفسیر گفتار خداوند بزرگ «نه آسمان بر آنها گریست و نه زمین» «۲» در صحیح مسلم آمده است که او گفت: «هنگامى که حسین کشته شد، آسمان بر او گریه کرد و گریه آن سرخى ‏اش بود.» «۳»
در مسند احمد بن حنبل است، هر که در شهادت حسین بگرید یا قطره اشکى بریزد خداوند در بهشتش جاى دهد. «۴»
در تفسیر ثعلبى به اسناد او گفته شده است: «در زمان شهادت حسین باران خون بر ما بارید.» «۱»
سرور ما امام زین العابدین على بن الحسین- سلام خدا بر هر دو تن باد- عابدترین و زاهدترین انسان زمان خود بود. پیاده به حج مى ‏رفت «۲» و کاروان با او حرکت مى‏کرد.
فرزندش «باقر علیه السّلام» نیز کسى بود که پیامبر بر او سلام فرستاد. پیامبر به جابر گفت: «تو پسرم محمّد باقر را خواهى دید. او دانش را مى ‏شکافد، هنگامى که او را دیدى سلام مرا به وى برسان.» «۳»
 «صادق» نیز دانشمندترین و زاهدترین انسان روزگار خود بود و از غیب خبر مى ‏داد.
او را بدان جهت «راستگو و صادق» نامیدند که هر خبرى مى‏ داد، واقع مى ‏گشت. «۴»
 «کاظم» «۵»، «رضا» «۶»، «جواد» «۷»، «هادى» «۸»، «عسکرى» «۹» و «مهدى» «۱۰» که به ترتیب‏
فرزندان یک دیگرند، جملگى زاهدترین و دانشمندترین مردم عهد خود بودند. اینان، پیشوایان دوازده‏گانه ما هستند که نه کسى در عبادت خدا بر آنان پیشى گرفت و نه به آنها خواهد پیوست. زهد و فضل آنان در میان موافق و مخالف پر آوازه است و همگان به علم ایشان اعتراف کرده‏ اند و نتوانسته‏ اند، بدان گونه که در دیگران عیبى وجود داشته در ایشان خللى و نقصانى بیابند. «۱»
خردمند به روشن بینى بنگرد: آیا مى ‏توان میان این زاهدان، معصوم و دانشمند و کسانى که از محارم پروا ندارند و طاعات را بجاى نمى ‏آورند، قیاس و نسبتى برقرار ساخت؟
۳٫ ولایت‏
: در مسند احمد بن حنبل آمده است که پیامبر در حالى که دست حسن و حسین را گرفته بود فرمود: «هر که مرا و این دو پسر را و مادر و پدر ایشان را دوست بدارد در قیامت هم رتبه من در بهشت خواهد بود» «۲» از حذیفه نقل شده است که پیامبر فرمود: «هر که دوست بدارد به شاخى از یاقوت دست یازد، یاقوتى که خداوند با گفتن کلمه کن آن را موجود ساخته است، على بن ابى طالب را پس از من امیر خود قرار دهد.» «۳»
پیامبر خدا فرمود: «اگر همه مردم على را دوست مى ‏داشتند خداوند جهنم را نمى ‏آفرید» «۱» و فرمود: «دوستى على حسنه ‏اى است که با داشتن آن، سیئه زیانى نمى‏ رساند و دشمنى على سیئه‏ اى است که با وجود آن حسنه سودى ندارد.» «۲»
مردى به سلمان گفت: چرا دوستى تو نسبت به على شدید است؟ پاسخ داد:
شنیدم که پیامبر خدا مى‏ گفت: «هر که على را دوست بدارد مرا دوست داشته است و هر که با او دشمنى کند مرا دشمن گرفته است.» «۳»
از ابن عمر در کتاب مناقب خطیب خوارزم روایت شده که پیامبر فرمود: «هر که على را دوست بدارد خداوند نماز و روزه و قیام و دعاى او را مى‏ پذیرد، آگاه باشید که هر کس دوستدار على باشد خدایش به هر رگى که در تن دارد، شهرى در بهشت بخشد. آگاه باشید که دوستدار آل محمّد از حساب و میزان و صراط در امان است.
بدانید هر که بر محبت آل محمّد بمیرد من کفیل همنشین ساختن او با پیامبران در بهشت هستم. بدانید که هر که آل محمّد را دشمن بدارد در قیامت میان دو چشمش نوشته ‏اى خواهد بود که این از رحمت خدا بى ‏بهره است.» «۴»
روایات در این باب بیش از حد شمار است و آیات قرآن نیز بر این معنا دلالت دارد. خداوند مى ‏فرماید: «بگو بر این رسالت مزدى از شما جز دوست داشتن‏ خویشاوندان نمى ‏خواهم.» «۱» بدین گونه خدا دوستى على و آل او را پاداش رسالت پیامبر قرار داده است. «۲»
در جمع میان صحاح سته از ابن عباس روایت شده که پیامبر فرمود: «خدا را به سبب نعمت هایى که با آن به شما غذا مى‏ دهد، و از آن رو که شایسته مهر است، دوست بدارید و مرا به دوستى خدا دوست بدارید و خاندانم را به دوستى من» «۳» در مناقب خوارزمى از ابو ذر روایت شده که پیامبر فرمود: «هر که در مسأله خلافت پس از من با على ستیزه کند کافر است و با خدا و پیامبر او به جنگ برخاسته است.» «۴»
همچنین از او، از معاویه بن وحید، به خط قشیرى روایت شده است: «شنیدم پیامبر به على مى‏فرمود: اى على هر که بر خصومت تو بمیرد، بدون هیچ اهمیتى، یهودى یا مسیحى خواهد مرد.» «۵»
از او از انس بن مالک روایت کرده است که پیامبر به على گفت: «هر که با دشمنى تو گمان دوستى مرا دارد، دروغگو است.» «۶»
از ابو هریره روایت شده است که پیامبر، على، حسن، حسین و فاطمه را دید و فرمود: «من جنگ خواه کسى هستم که با شما بجنگد و سلامت طلب آنکه با شما از در سلامت درآید.» «۷»
نیز از ابو هریره از ابن عباس نقل شده که پیامبر به على فرمود: «تو در دنیا و آخرت سرورى. هر که تو را دوست بدارد مرا دوست داشته و هر که مرا دوست بدارد دوستدار خداوند است. دشمن تو دشمن من و دشمن من دشمن خداست، واى بر آنکه با تو خصومت ورزد.» «۱»
۴٫ على علیه السّلام صاحب حوض و پرچم و صراط و اذن است.
خوارزمى از ابن عباس روایت کرده است که پیامبر فرمود: «در قیامت خداوند به جبرئیل فرمان مى ‏دهد که بر در بهشت بنشیند و جز کسانى که از على علیه السّلام امان نامه دریافت کرده ‏اند، کسى را به بهشت داخل نکند.» «۲»
از جابر بن سمره روایت است که از پیامبر پرسیدند: «اى فرستاده خدا، پرچمدار تو در آخرت کیست؟ فرمود: صاحب پرچم من در آخرت، پرچمدار من در دنیا، على بن ابى طالب است.» «۳»
از عبد اللَّه بن انس روایت است: «پیامبر فرمود: هنگامى که قیامت فرا رسد و صراط بر جهنم نهاده شود، کسى از آن نخواهد گذشت جز آنکه ولایت نامه على را در دست داشته باشد.» «۴»
اخبار در این باب فزونتر از آن است که به شمار آید. خردمند بنگرد، اکنون که این روایات و چندین بار بیشتر از این احادیث در کتب صحیح سنیان، نقل شده است‏ و آیات نیز با آنها موافقت دارد و با این همه اهل سنت به آنها عمل نمى ‏کنند، آیا پیروى از ایشان رواست؟ در حالى که کوچکترین گناه و زشتى از سوى امامان شیعه نقل نشده است.

 

    منبع:                  نهج الحق و کشف الصدق-ترجمه کهنسال‏

                                                ( نرم افزار گنجینه روایات نور)

متن عربی همین متن از کتاب نهج الحق و کشف الصدق‏

 [تعیین إمامه علی بدلیل العقل‏]
ذهبت الإمامیه کافه إلى أن الإمام بعد رسول الله ص هو علی بن أبی طالب ع. و قالت السنه إنه أبو بکر بن أبی قحافه ثم عمر بن الخطاب ثم عثمان بن عفان ثم علی بن أبی طالب. و خالفوا المعقول و المنقول. أما المعقول فهی الأدله الداله على إمامه أمیر المؤمنین ع من حیث العقل و هی من وجوه الأول الإمام یجب أن یکون معصوما و غیر علی لم یکن معصوما بالإجماع فتعین أن یکون هو الإمام. الثانی شرط الإمام أن لا یسبق منه معصیه على ما تقدم و المشایخ قبل الإسلام کانوا یعبدون الأصنام فلا یکونوا أئمه فتعین علی ع لعدم الفارق. الثالث الإمام یجب أن یکون منصوصا علیه و غیر علی من الثلاثه لیس منصوصا علیه فلا یکون إماما. الرابع الإمام یجب أن یکون أفضل من رعیته و غیر علی لم یکن کذلک فتعین ع. الخامس الإمامه رئاسه عامه و إنما تستحق بالزهد و العلم‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۲
و العباده و الشجاعه و الإیمان و سیأتی أن علیا هو الجامع لهذه الصفات على الوجه الأکمل الذی لم یلحقه غیره فیکون إماما.
 [تعیین إمامه علی بالقرآن‏]
أما المنقول فالقرآن و السنه المتواتره. أما القرآن فآیات‏
الأولى آیه الولایه
الأولى- إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاهَ وَ هُمْ راکِعُونَ أجمعوا على نزولها فی علی ع و هو مذکور فی الصحاح السته لما تصدق بخاتمه على المسکین فی الصلاه بمحضر من الصحابه و الولی هو المتصرف و قد أثبت الله تعالى الولایه لذاته و شرک معه الرسول و أمیر المؤمنین و ولایه الله عامه فکذا النبی و الولی.
الثانیه نزول آیه التبلیغ فی علی ع‏
قوله تعالى یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۳
نَقَلَ الْجُمْهُورُ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی بَیَانِ فَضْلِ عَلِیٍّ ع یَوْمَ الْغَدِیرِ فَأَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ ص بِیَدِ عَلِیٍّ ع وَ قَالَ أَیُّهَا النَّاسُ أَ لَسْتُ أَوْلَى مِنْکُمْ بِأَنْفُسِکُمْ قَالُوا بَلَى یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ وَ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَهُ کَیْفَ مَا دَارَ
. المولى یراد به الأولى بالتصرف لتقدم أ لست و لعدم صلاحیه غیره هاهنا.
الثالث آیه التطهیر
قوله تعالى إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً. أجمع المفسرون و روى الجمهور کأحمد بن حنبل و غیره‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۴
أنها نزلت فی رسول الله و علی و فاطمه و الحسن و الحسین‏
وَ رَوَى أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ عِمْرَانَ الْمَرْزُبَانِیُّ عَنْ أَبِی الْحَمْرَاءِ قَالَ خَدَمْتُ النَّبِیَّ ص تِسْعَهَ أَشْهُرٍ أَوْ عَشَرَهً وَ کَانَ عِنْدَ کُلِّ فَجْرٍ لَا یَخْرُجُ مِنْ بَیْتِهِ حَتَّى یَأْخُذَ بِعِضَادَتَیْ بَابِ عَلِیٍّ فَیَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۵
وَ بَرَکَاتُهُ فَیَقُولُ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ عَلَیْکَ السَّلَامُ یَا نَبِیَّ اللَّهِ وَ رَحْمَهُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ ثُمَّ یَقُولُ الصَّلَاهَ رَحِمَکُمُ اللَّهُ إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَى مُصَلَّاهُ‏
. و الکذب من الرجس و لا خلاف فی أن أمیر المؤمنین ع ادعى الخلافه لنفسه فیکون صادقا.
الرابعه آیه الموده
قوله تعالى قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى‏
رَوَى الْجُمْهُورُ فِی الصَّحِیحَیْنِ وَ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ فِی مُسْنَدِهِ وَ الثَّعْلَبِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ لَمَّا نَزَلَ قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى‏ قَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ قَرَابَتُکَ الَّذِینَ وَجَبَتْ عَلَیْنَا مَوَدَّتُهُمْ قَالَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ‏
. و وجوب الموده یستلزم وجوب الطاعه.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۶
الخامسه آیه من اشترى نفسه‏
قوله تعالى وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ‏
قَالَ الثَّعْلَبِیُّ وَ رَوَاهُ ابْنُ عَبَّاسٍ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع لَمَّا هَرَبَ النَّبِیُّ ص مِنَ الْمُشْرِکِینَ إِلَى الْغَارِ خَلَّفَهُ لِقَضَاءِ دَیْنِهِ وَ رَدِّ وَدَایِعِهِ فَبَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ وَ أَحَاطَ الْمُشْرِکُونَ بِالدَّارِ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَى جَبْرَئِیلَ وَ مِیکَائِیلَ أَنِّی قَدْ آخَیْتُ بَیْنَکُمَا وَ جَعَلْتُ عُمُرَ أَحَدِکُمَا أَطْوَلَ مِنَ الْآخَرِ فَأَیُّکُمَا یُؤْثِرُ صَاحِبَهُ بِالْحَیَاهِ فَاخْتَارَ کُلٌّ مِنْهُمَا الْحَیَاهَ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَیْهِمَا أَلَّا کُنْتُمَا مِثْلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ آخَیْتُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ مُحَمَّدٍ فَبَاتَ عَلَى فِرَاشِهِ یَفْدِیهِ بِنَفْسِهِ وَ یُؤْثِرُهُ بِالْحَیَاهِ اهْبِطَا إِلَى الْأَرْضِ فَاحْفَظَاهُ مِنْ عَدُوِّهِ فَنَزَلَا فَکَانَ جَبْرَئِیلُ عِنْدَ رَأْسِهِ وَ مِیکَائِیلُ عِنْدَ رِجْلَیْهِ فَقَالَ جَبْرَئِیلُ بَخْ بَخْ مَنْ مِثْلُکَ یَا ابْنَ أَبِی طَالِبٍ یُبَاهِی اللَّهُ بِکَ الْمَلَائِکَهَ
.                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۷
 السادسه آیه المباهله
أجمع المفسرون على أن أَبْناءَنا إشاره إلى الحسن و الحسین وَ أَنْفُسَنا إشاره إلى علی ع فجعله الله نفس محمد
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۸
ص و المراد المساواه و مساوی الأکمل الأولى بالتصرف أکمل و أولى بالتصرف و هذه الآیه أدل دلیل على علو رتبه مولانا أمیر المؤمنین‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۷۹
ع لأنه تعالى حکم بالمساواه لنفس رسول الله ص و أنه تعالى عینه فی استعانه النبی ص فی الدعاء و أی فضیله أعظم من أن یأمر الله نبیه بأن یستعین به على الدعاء إلیه و التوسل به و لمن حصلت هذه المرتبه.
السابعه آیه فتلقى آدم‏
قوله تعالى فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ‏
رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَنِ الْکَلِمَاتِ الَّتِی تَلَقَّاهَا آدَمُ مِنْ رَبِّهِ فَتابَ عَلَیْهِ قَالَ سَأَلَهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَهَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَیَّ فَتابَ عَلَیْهِ‏
 
. الثامنه آیه إنی جاعلک‏
قال تعالى إِنِّی جاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی‏
رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۰
انْتَهَتِ الدَّعْوَهُ إِلَیَّ وَ إِلَى عَلِیٍّ لَمْ یَسْجُدْ أَحَدُنَا قَطُّ لِصَنَمٍ فَاتَّخَذَنِی نَبِیّاً وَ اتَّخَذَ عَلِیّاً وَصِیّاً
. التاسعه آیه الود
قوله تعالى إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا
رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ نَزَلَتْ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَالَ الْوُدُّ الْمَحَبَّهُ فِی قُلُوبِ الْمُؤْمِنِینَ‏
. العاشره آیه الهادی‏
قوله تعالى إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ
رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَا
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۱
الْمُنْذِرُ وَ عَلِیٌّ الْهَادِی وَ بِکَ یَا عَلِیُّ یَهْتَدِی الْمُهْتَدُونَ‏
. الحادیه عشره آیه السؤال‏
قوله تعالى وَ قِفُوهُمْ إِنَّهُمْ مَسْؤُلُونَ: رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ عَنْ وَلَایَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
. الثانیه عشره آیه لحن القول‏
قوله تعالى وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ رَوَى الْجُمْهُورُ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قَالَ بِبُغْضِهِمْ عَلِیّاً ع‏
. الثالثه عشره آیه المسابقه
قوله تعالى وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ  أُولئِکَ الْمُقَرَّبُونَ رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَابِقُ هَذِهِ الْأُمَّهِ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ‏
.                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۲
 الرابعه عشره آیه سقایه الحاج‏
قوله تعالى أَ جَعَلْتُمْ سِقایَهَ الْحاجِّ وَ عِمارَهَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى قَوْلِهِ تَعَالَى إِنَّ اللَّهَ عِنْدَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ: رَوَى الْجُمْهُورُ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع لَمَّا افْتَخَرَ طَلْحَهُ بْنُ شَیْبَهَ وَ الْعَبَّاسُ فَقَالَ طَلْحَهُ أَنَا أَوْلَى بِالْبَیْتِ لِأَنَّ الْمِفْتَاحَ بِیَدِی وَ قَالَ الْعَبَّاسُ أَنَا أَوْلَى أَنَا صَاحِبُ السِّقَایَهِ وَ الْقَائِمُ عَلَیْهَا فَقَالَ عَلِیٌّ ع أَنَا أَوَّلُ النَّاسِ إِیمَاناً وَ أَکْثَرُهُمْ جِهَاداً فَأَنْزَلَ اللَّهُ هَذِهِ الْآیَهَ لِبَیَانِ أَفْضَلِیَّتِهِ ع‏
. الخامسه عشره آیه المناجاه
لم یفعلها غیر علی ع.
قَالَ ابْنُ عُمَرَ کَانَ لِعَلِیٍّ ثَلَاثَهٌ لَوْ کَانَ لِی وَاحِدَهٌ مِنْهَا کَانَتْ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۳
أَحَبَّ إِلَیَّ مِنْ حُمُرِ النِّعَمِ تَزْوِیجُهُ بِفَاطِمَهَ وَ إِعْطَاءُ الرَّایَهِ یَوْمَ خَیْبَرَ وَ آیَهُ النَّجْوَى‏
. السادسه عشره آیه على ما ذا بعث الأنبیاء
رَوَى ابْنُ عَبْدِ الْبِرِّ وَ غَیْرُهُ مِنَ السُّنَّهِ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِکَ مِنْ رُسُلِنا قَالَ إِنَّ النَّبِیَّ ص لَیْلَهَ أُسْرِیَ بِهِ جَمَعَ اللَّهُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ الْأَنْبِیَاءِ ثُمَّ قَالَ لَهُ سَلْهُمْ یَا مُحَمَّدُ عَلَى مَا ذَا بُعِثْتُمْ قَالُوا بُعِثْنَا عَلَى شَهَادَهِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ عَلَى الْإِقْرَارِ بِنُبُوَّتِکَ وَ الْوَلَایَهِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
. السابعه عشره آیه الأذن الواعیه
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ تَعِیَها أُذُنٌ واعِیَهٌ رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع‏
.                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۴
 الثامنه عشره سوره هل أتى‏
رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّ الْحَسَنَ وَ الْحُسَیْنَ مَرِضَا فَعَادَهُمَا رَسُولُ اللَّهِ ص وَ عَامَّهُ الْعَرَبِ فَنَذَرَ عَلِیٌّ صَوْمَ ثَلَاثَهِ أَیَّامٍ وَ کَذَا أُمُّهُمَا فَاطِمَهُ ع وَ خَادِمَتُهُمْ فِضَّهُ لَئِنْ بَرَءَا فَبَرَءَا وَ لَیْسَ عِنْدَ آلِ مُحَمَّدٍ ص قَلِیلٌ وَ لَا کَثِیرٌ فَاسْتَقْرَضَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع ثَلَاثَهَ أَصْوُعٍ مِنْ شَعِیرٍ وَ طَحَنَتْ فَاطِمَهُ مِنْهَا صَاعاً فَخَبَزَتْهُ أَقْرَاصاً لِکُلِّ وَاحِدٍ قُرْصٌ وَ صَلَّى عَلِیٌّ الْمَغْرِبَ ثُمَّ أَتَى الْمَنْزِلَ فَوُضِعَ بَیْنَ یَدَیْهِ لِلْإِفْطَارِ فَأَتَاهُمْ مِسْکِینٌ وَ سَأَلَهُمْ فَأَعْطَاهُ کُلٌّ مِنْهُمْ قُوتَهُ وَ مَکَثُوا یَوْمَهُمْ وَ لَیْلَهُمْ لَمْ یَذُوقُوا شَیْئاً ثُمَّ صَامُوا الْیَوْمَ الثَّانِیَ فَخَبَزَتْ فَاطِمَهُ صَاعاً آخَرَ فَلَمَّا قَدَّمَتْهُ بَیْنَ أَیْدِیهِمْ لِلْإِفْطَارِ أَتَاهُمْ یَتِیمٌ وَ سَأَلَهُمُ الْقُوتَ فَتَصَدَّقَ کُلٌّ مِنْهُمْ بِقُوتِهِ فَلَمَّا کَانَ الْیَوْمُ الثَّالِثُ مِنْ صَوْمِهِمْ وَ قُدِّمَ الطَّعَامُ لِلْإِفْطَارِ أَتَاهُمْ أَسِیرٌ وَ سَأَلَهُمُ الْقُوتَ فَأَعْطَاهُ کُلٌّ مِنْهُمْ قُوتَهُ وَ لَمْ یَذُوقُوا فِی الْأَیَّامِ الثَّلَاثَهِ سِوَى الْمَاءِ فَرَآهُمُ النَّبِیُّ ص فِی الْیَوْمِ الرَّابِعِ وَ هُمْ یَرْتَعِشُونَ مِنَ الْجُوعِ وَ فَاطِمَهُ ع قَدِ الْتَصَقَ بَطْنُهَا بِظَهْرِهَا مِنْ شِدَّهِ الْجُوعِ وَ غَارَتْ عَیْنُهَا فَقَالَ ص وَا غَوْثَاهْ یَا اللَّهُ أَهْلُ مُحَمَّدٍ یَمُوتُونَ جُوعاً فَهَبَطَ جَبْرَائِیلُ فَقَالَ خُذْ مَا هَنَّأَکَ اللَّهُ تَعَالَى بِهِ فِی أَهْلِ بَیْتِکَ فَقَالَ وَ مَا آخُذُ یَا جَبْرَائِیلُ فَأَقْرَأَهُ هَلْ أَتَى‏
.                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۵
 التاسعه عشره آیه الصدق‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ الَّذِی جاءَ بِالصِّدْقِ وَ صَدَّقَ بِهِ رَوَى الْجُمْهُورُ عَنْ مُجَاهِدٍ قَالَ هُوَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع.
العشرون آیه النصر
قوله تعالى هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ وَ بِالْمُؤْمِنِینَ‏
عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ مَکْتُوبٌ عَلَى الْعَرْشِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَحْدَهُ لَا شَرِیکَ لَهُ مُحَمَّدٌ عَبْدِیَ وَ رَسُولِی وَ أَیَّدْتُهُ بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
. الحادیه و العشرون آیه من اتبعک‏
قَوْلُهُ تَعَالَى یا أَیُّهَا النَّبِیُّ حَسْبُکَ اللَّهُ وَ مَنِ اتَّبَعَکَ. رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۶
الثانیه و العشرون آیه المحبه
قَوْلُهُ تَعَالَى فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ. قَالَ الثَّعْلَبِیُّ نَزَلَتْ فِی عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع.
الثالثه و العشرون آیه الصدیقون‏
وَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ رَوَى أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۷
الرابعه و العشرون آیه الذین ینفقون‏
قَوْلُهُ تَعَالَى الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانِیَهً رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع کَانَتْ مَعَهُ أَرْبَعَهُ دَرَاهِمَ أَنْفَقَ فِی اللَّیْلِ دِرْهَماً وَ بِالنَّهَارِ دِرْهَماً وَ فِی السِّرِّ دِرْهَماً وَ فِی الْعَلَانِیَهِ دِرْهَماً.
الخامسه و العشرون آیه الصلاه على النبی ص‏
قَوْلُهُ تَعَالَى إِنَّ اللَّهَ وَ مَلائِکَتَهُ یُصَلُّونَ عَلَى النَّبِیِّ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیْهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً: فِی صَحِیحِ مُسْلِمٍ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَمَّا السَّلَامُ عَلَیْکَ فَقَدْ
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۸
عَرَفْنَاهُ وَ أَمَّا الصَّلَاهُ عَلَیْکَ فَکَیْفَ هِیَ فَقَالَ قُولُوا اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ کَمَا صَلَّیْتَ عَلَى إِبْرَاهِیمَ وَ آلِ إِبْرَاهِیمَ‏
. السادسه و العشرون آیه مرج البحرین‏
قَوْلُهُ تَعَالَى مَرَجَ الْبَحْرَیْنِ یَلْتَقِیانِ: رَوَى الْجُمْهُورُ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ بَیْنَهُما بَرْزَخٌ لا یَبْغِیانِ النَّبِیُّ ص یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ لَمْ یَحْصُلْ لِغَیْرِهِ مِنَ الصَّحَابَهِ هَذِهِ الْفَضِیلَهُ
. السابعه و العشرون آیَهُ عِلْمِ الْکِتابِ‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۸۹
رَوَى الْجُمْهُورُ هُوَ عَلِیٌّ ع.
الثامنه و العشرون آیَهُ یَوْمَ لا یُخْزِی‏
قَوْلُهُ تَعَالَى یَوْمَ لا یُخْزِی اللَّهُ النَّبِیَّ وَ الَّذِینَ آمَنُوا مَعَهُ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ عَلِیٌّ وَ أَصْحَابُهُ‏
. التاسعه و العشرون آیه خیر البریه
قَوْلُهُ تَعَالَى إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّهِ: رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ قَالَ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۰
رَسُولُ اللَّهِ ص هُمْ أَنْتَ یَا عَلِیُّ وَ شِیعَتُکَ تَأْتِی أَنْتَ وَ شِیعَتُکَ رَاضِینَ مَرْضِیِّینَ وَ یَأْتِی أَعْدَاؤُکَ غِضَاباً مُقْمَحِینَ‏
. الثلاثون آیه هو الذی خلق‏
قَوْلُهُ تَعَالَى هُوَ الَّذِی خَلَقَ مِنَ الْماءِ بَشَراً فَجَعَلَهُ نَسَباً وَ صِهْراً قَالَ ابْنُ سِیرِینَ نَزَلَتْ فِی النَّبِیِّ وَ عَلِیٍّ زَوِّجْ فَاطِمَهَ عَلِیّاً.
الحادیه و الثلاثون آیه الصادقین و الراکعین‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ کُونُوا مَعَ الصَّادِقِینَ رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ وَ کَذَا قَوْلُهُ تَعَالَى وَ ارْکَعُوا مَعَ الرَّاکِعِینَ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی رَسُولِ اللَّهِ وَ عَلِیٍّ.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۱
الثانیه و الثلاثون آیَهُ إِخْواناً عَلى‏ سُرُرٍ
قَوْلُهُ تَعَالَى إِخْواناً عَلى‏ سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ أَنَّهَا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ.
الثالثه و الثلاثون آیه المیثاق‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ: رَوَى الْجُمْهُورُ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَتَى سُمِّیَ عَلِیٌّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ مَا أَنْکَرُوا فَضْلَهُ سُمِّیَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ آدَمُ بَیْنَ الرُّوحِ وَ الْجَسَدِ قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنِی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قَالَتِ الْمَلَائِکَهُ بَلَى فَقَالَ تَعَالَى أَنَا رَبُّکُمْ وَ مُحَمَّدٌ نَبِیُّکُمْ وَ عَلِیٌّ أَمِیرُکُمْ‏
الرابعه و الثلاثون آیه صالح المؤمنین‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ صالِحُ الْمُؤْمِنِینَ‏
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۲
أَجْمَعَ الْمُفَسِّرُونَ وَ رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّهُ عَلِیٌّ ع.
الخامسه و الثلاثون آیه الإکمال‏
قَوْلُهُ تَعَالَى الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی الْآیَهَ.: رَوَى الْجُمْهُورُ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ أَنَّ النَّبِیَّ ص دَعَا النَّاسَ إِلَى عَلِیٍّ ع فِی یَوْمِ غَدِیرِ خُمٍّ وَ أَمَرَ بِمَا تَحْتَ الشَّجَرَهِ مِنَ الشَّوْکِ فَقُمَّ فَدَعَا عَلِیّاً فَأَخَذَ بِضَبْعَیْهِ فَرَفَعَهَا حَتَّى نَظَرَ النَّاسُ إِلَى بَیَاضِ إِبْطَیْ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلِیٍّ ع ثُمَّ لَمْ یَتَفَرَّقُوا حَتَّى نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَ أَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَ رَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دِیناً فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اللَّهُ أَکْبَرُ عَلَى إِکْمَالِ الدِّینِ وَ إِتْمَامِ النِّعْمَهِ وَ رِضَى الرَّبِّ بِرِسَالَتِی وَ الْوَلَایَهِ لِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ مِنْ بَعْدِی ثُمَّ قَالَ مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ اللَّهُمَّ وَالِ مَنْ وَالاهُ وَ عَادِ مَنْ عَادَاهُ وَ انْصُرْ مَنْ نَصَرَهُ وَ اخْذُلْ مَنْ خَذَلَهُ‏
. السادسه و الثلاثون آیه النجم‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۳
: رَوَى الْجُمْهُورُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ کُنْتُ جَالِساً مَعَ فِئَهٍ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ عِنْدَ النَّبِیِّ ص إِذِ انْقَضَّ کَوْکَبٌ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنِ انْقَضَّ هَذَا النَّجْمُ فِی مَنْزِلِهِ فَهُوَ الْوَصِیُّ مِنْ بَعْدِی فَقَامَ فِئَهٌ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ فَنَظَرُوا فَإِذَا الْکَوْکَبُ قَدِ انْقَضَّ فِی مَنْزِلِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ فَقَالُوا یَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ غَوَیْتَ فِی حُبِّ عَلِیٍّ فَأَنْزَلَ اللَّهُ وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‏  ما ضَلَّ صاحِبُکُمْ وَ ما غَوى‏
 
. السابعه و الثلاثون سوره العادیات‏
۱۴، ۱: أَقْسَمَ اللَّهُ تَعَالَى بِخَیْلِ جِهَادِهِ فِی غَزْوَهِ السِّلْسِلَهِ لَمَّا جَاءَ جَمَاعَهٌ مِنَ الْعَرَبِ وَ اجْتَمَعُوا عَلَى وَادِی الرَّمْلَهِ لِیُبَیِّتُوا النَّبِیَّ ص بِالْمَدِینَهِ فَقَالَ النَّبِیُّ ص لِأَصْحَابِهِ مَنْ لِهَؤُلَاءِ فَقَامَ جَمَاعَهٌ مِنْ أَهْلِ الصُّفَّهِ فَقَالُوا نَحْنُ فَوَلِّ عَلَیْنَا مَنْ شِئْتَ فَأَقْرَعَ بَیْنَهُمْ فَخَرَجَتِ الْقُرْعَهُ عَلَى ثَمَانِینَ رَجُلًا مِنْهُمْ وَ مِنْ غَیْرِهِمْ فَأَمَرَ أَبَا بَکْرٍ بِأَخْذِ اللِّوَاءِ وَ الْمُضِیِّ إِلَى بَنِی سُلَیْمٍ وَ هُمْ بِبَطْنِ الْوَادِی فَهَزَمُوهُمْ وَ قَتَلُوا جَمْعاً مِنَ الْمُسْلِمِینَ وَ انْهَزَمَ أَبُو بَکْرٍ وَ عَقَدَ لِعُمَرَ وَ بَعَثَهُ فَهَزَمُوهُ فَسَاءَ النَّبِیَّ ص فَقَالَ عَمْرُو بْنُ الْعَاصِ ابْعَثْنِی یَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَنْفَذَهُ فَهَزَمُوهُ وَ قَتَلُوا جَمَاعَهً مِنْ أَصْحَابِهِ وَ بَقِیَ النَّبِیُّ ص أَیَّاماً یَدْعُو عَلَیْهِمْ ثُمَّ طَلَبَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ بَعَثَهُ إِلَیْهِمْ وَ دَعَا لَهُ وَ شَیَّعَهُ إِلَى مَسْجِدِ الْأَحْزَابِ وَ أَنْفَذَ مَعَهُ جَمَاعَهً
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۴
مِنْهُمْ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ عَمْرُو بْنُ الْعَاصِ فَسَارَ اللَّیْلَ وَ کَمَنَ النَّهَارَ حَتَّى اسْتَقْبَلَ الْوَادِیَ مِنْ فَمِهِ فَلَمْ یَشُکَّ عَمْرُو بْنُ الْعَاصِ أَنَّهُ یَأْخُذُهُمْ فَقَالَ لِأَبِی بَکْرٍ هَذِهِ أَرْضُ سِبَاعٍ وَ ذِئَابٍ وَ هِیَ أَشَدُّ عَلَیْنَا مِنْ بَنِی سُلَیْمٍ وَ الْمَصْلَحَهُ أَنْ نَعْلُوَ الْوَادِیَ وَ أَرَادَ إِفْسَادَ الْحَالِ وَ قَالَ قُلْ ذَلِکَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ فَقَالَ لَهُ أَبُو بَکْرٍ فَلَمْ یَلْتَفِتْ إِلَیْهِ ثُمَّ قَالَ لِعُمَرَ فَلَمْ یُجِبْهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ کَبَسَ عَلَى الْقَوْمِ الْفَجْرُ فَأَخَذَهُمْ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى وَ الْعادِیاتِ ضَبْحاً السُّورَهَ وَ اسْتَقْبَلَهُ النَّبِیُّ ص فَنَزَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ وَ قَالَ لَهُ النَّبِیُّ ص لَوْ لَا أَنْ أُشْفِقَ أَنْ یَقُولَ فِیکَ طَوَائِفُ مِنْ أُمَّتِی مَا قَالَتِ النَّصَارَى فِی الْمَسِیحِ لَقُلْتُ فِیکَ الْیَوْمَ مَقَالًا لَا تَمُرُّ بِمَلَإٍ مِنْهُمْ إِلَّا أَخَذُوا التُّرَابَ مِنْ تَحْتِ قَدَمَیْکَ ارْکَبْ فَإِنَّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ عَنْکَ رَاضِیَانِ‏
. الثامنه و الثلاثون آیه أ فمن کان مؤمنا
قَوْلُهُ تَعَالَى أَ فَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کَمَنْ کانَ فاسِقاً لا یَسْتَوُونَ الْمُؤْمِنُ عَلِیٌّ ع وَ الْفَاسِقُ الْوَلِیدُ نَقَلَهُ الْجُمْهُورُ.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۵
التاسعه و الثلاثون آیه الشاهد
قَوْلُهُ تَعَالَى أَ فَمَنْ کانَ عَلى‏ بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّهِ وَ یَتْلُوهُ شاهِدٌ مِنْهُ رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّ مَنْ کَانَ عَلَى بَیِّنَهٍ مِنْ رَبِّهِ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ الشَّاهِدُ عَلِیٌّ ع.
الأربعون آیه الاستواء على السوق‏
قَوْلُهُ تَعَالَى فَاسْتَوى‏ عَلى‏ سُوقِهِ قَالَ الْحَسَنُ الْبَصْرِیُّ اسْتَوَى الْإِسْلَامُ بِسَیْفِ عَلِیٍ‏
. الحادیه و الأربعون آیَهُ یُسْقى‏ بِماءٍ واحِدٍ
قَوْلُهُ تَعَالَى یُسْقى‏ بِماءٍ واحِدٍ: قَالَ جَابِرٌ الْأَنْصَارِیُّ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ النَّاسُ مِنْ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۶
شَجَرٍ شَتَّى وَ أَنَا وَ أَنْتَ یَا عَلِیُّ مِنْ شَجَرَهٍ وَاحِدَهٍ
. الثانیه و الأربعون آیه من المؤمنین رجال‏
قَوْلُهُ تَعَالَى مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع‏
الثالثه و الأربعون آیَهُ ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتابَ‏
قَوْلُهُ تَعَالَى ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنا مِنْ عِبادِنا وَ هُوَ عَلِیٌّ ع.
الرابعه و الأربعون آیه الإتباع‏
قَوْلُهُ تَعَالَى أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی هُوَ عَلِیٌّ ع.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۷
الخامسه و الأربعون آیه من العالم‏
قَوْلُهُ تَعَالَى أَ فَمَنْ یَعْلَمُ أَنَّما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ الْحَقُّ هُوَ عَلِیٌّ ع‏
السادسه و الأربعون آیَهُ أَ حَسِبَ النَّاسُ‏
: قَوْلُهُ تَعَالَى الم  أَ حَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ قَالَ عَلِیٌّ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا هَذِهِ الْفِتْنَهُ قَالَ یَا عَلِیُّ بِکَ وَ أَنْتَ مُخَاصَمٌ فَاعْتَدَّ لِلْخُصُومَهِ
. السابعه و الأربعون آیه مشاقه النبی ص‏
: قَوْلُهُ تَعَالَى وَ شَاقُّوا الرَّسُولَ مِنْ بَعْدِ ما تَبَیَّنَ لَهُمُ الْهُدى‏
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۸
قَالَ ص فِی أَمْرِ عَلِیٍّ ع‏
. الثامنه و الأربعون آیه صاحب الفضیله
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ یُؤْتِ کُلَّ ذِی فَضْلٍ فَضْلَهُ هُوَ عَلِیٌّ ع.
التاسعه و الأربعون آیه ذم من کذب النبی فی علی‏
قَوْلُهُ تَعَالَى فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ کَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَ کَذَّبَ بِالصِّدْقِ هُوَ مَنْ رَدَّ قَوْلَ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی عَلِیٍّ ع.
الخمسون آیه التوکل علیه تعالى‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ قَالَ أَبُو رَافِعٍ وَجَّهَ النَّبِیُّ ص عَلِیّاً فِی طَلَبِ أَبِی سُفْیَانَ فَلَقِیَهُمْ أَعْرَابِیٌّ مِنْ خُزَاعَهَ فَقَالَ إِنَّ الْقَوْمَ قَدْ جَمَعُوا لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ‏
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۱۹۹
فَزادَهُمْ إِیماناً وَ قالُوا حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیلُ‏
 
. الحادیه و الخمسون آیه کفایته تعالى‏
قوله تعالى وَ کَفَى اللَّهُ الْمُؤْمِنِینَ الْقِتالَ فِی قِرَاءَهِ ابْنِ مَسْعُودٍ بِعَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ.
الثانیه و الخمسون آیه لسان الصدق‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ هُوَ عَلِیٌّ ع عُرِضَتْ وَلَایَتُهُ عَلَى إِبْرَاهِیمَ ع فَقَالَ اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ مِنْ ذُرِّیَّتِی فَفَعَلَ اللَّهُ ذَلِکَ‏
. الثالثه و الخمسون سوره العصر
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ الْعَصْرِ  إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِی خُسْرٍ یَعْنِی أَبَا جَهْلٍ إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا عَلِیٌّ وَ سَلْمَانُ.
الرابعه و الخمسون آیه التواصی بالصبر
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۰
قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ هُوَ عَلِیٌّ ع.
الخامسه و الخمسون آیَهُ السَّابِقُونَ‏
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ عَلِیٌّ وَ سَلْمَانُ‏
. السادسه و الخمسون آیه البشاره
قَوْلُهُ تَعَالَى وَ بَشِّرِ الْمُخْبِتِینَ إِلَى قَوْلِهِ تَعَالَى وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ عَلِیٌّ مِنْهُمْ.
السابعه و الخمسون آیه من سبق لهم الحسنى‏
قَوْلُهُ تَعَالَى إِنَّ الَّذِینَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى‏ عَلِیٌّ مِنْهُمْ.
الثامنه و الخمسون آیه من جاء بالحسنه
قَوْلُهُ تَعَالَى مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَهِ
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۱
: قَالَ عَلِیٌّ ع الْحَسَنَهُ حُبُّنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ السَّیِّئَهُ بُغْضُنَا مَنْ جَاءَ بِهَا أَکَبَّهُ اللَّهُ عَلَى وَجْهِهِ فِی النَّارِ
. التاسعه و الخمسون آیه التأذین‏
قَالَ تَعَالَى فَأَذَّنَ مُؤَذِّنٌ هُوَ عَلِیٌّ ع.
الستون آیه الدعوه للولایه
قَالَ تَعَالَى إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْیِیکُمْ دَعَاکُمْ لِوَلَایَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ.
الحادیه و الستون آیه فی مقعد صدق‏
قَوْلُهُ تَعَالَى فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیکٍ مُقْتَدِرٍ عَلِیٌّ ع.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۲
الثانیه و الستون آیه کون علی شبیها بعیسى‏
: قَوْلُهُ تَعَالَى وَ لَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْیَمَ مَثَلًا إِذا قَوْمُکَ مِنْهُ یَصِدُّونَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ عَلَیْهِ آلَافُ التَّحِیَّهِ وَ الثَّنَاءِ إِنَّ فِیکَ مَثَلًا مِنْ عِیسَى أَحَبَّهُ قَوْمٌ فَهَلَکُوا فِیهِ وَ أَبْغَضَهُ قَوْمٌ فَهَلَکُوا فِیهِ فَقَالَ الْمُنَافِقُونَ أَ مَا یَرَى لَهُ مَثَلًا إِلَّا عِیسَى فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ
. الثالثه و الستون آیه الأمه الهادیه
: قَوْلُهُ تَعَالَى وَ مِمَّنْ خَلَقْنا أُمَّهٌ یَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ یَعْدِلُونَ قَالَ عَلِیٌّ ع هُمْ أَنَا وَ شِیعَتِی‏
. الرابعه و الستون آیه تراهم رکعا
تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۳
الخامسه و الستون آیه إیذاء المؤمنین‏
وَ الَّذِینَ یُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُؤْمِناتِ بِغَیْرِ مَا اکْتَسَبُوا نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع لِأَنَّ نَفَراً مِنَ الْمُنَافِقِینَ کَانُوا یُؤْذُونَهُ وَ یَکْذِبُونَ عَلَیْهِ.
السادسه و الستون آیه أولو الأرحام‏
وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى‏ بِبَعْضٍ فِی کِتابِ اللَّهِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْمُهاجِرِینَ. هُوَ عَلِیٌّ لِأَنَّهُ کَانَ مُؤْمِناً مُهَاجِراً ذَا رَحِمٍ.
السابعه و الستون آیه البشاره
وَ بَشِّرِ الَّذِینَ آمَنُوا أَنَّ لَهُمْ قَدَمَ صِدْقٍ نَزَلَتْ فِی وَلَایَهِ عَلِیٍّ ع.
الثامنه و الستون آیه الإطاعه
أَطِیعُوا اللَّهَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ‏
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۴
کَانَ عَلِیٌّ مِنْهُمْ.
التاسعه و الستون آیه الأذان فی یوم الحج الأکبر
وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ یَوْمَ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ: فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ هُوَ عَلِیٌّ حِینَ أَذَّنَ بِالْآیَاتِ مِنْ سُورَهِ الْبَرَاءَهِ حِینَ أَنْفَذَهَا النَّبِیُّ ص مَعَ أَبِی بَکْرٍ وَ أَتْبَعَهُ بِعَلِیٍّ ع فَرَدَّهُ وَ مَضَى عَلِیٌّ وَ قَالَ النَّبِیُّ ص قَدْ أُمِرْتُ أَنْ لَا یُبَلِّغَهَا إِلَّا أَنَا أَوْ وَاحِدٌ مِنِّی‏
. السبعون آیه حسن المآب‏
طُوبى‏ لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ قَالَ ابْنُ سِیرِینَ هِیَ شَجَرَهٌ فِی الْجَنَّهِ أَصْلُهَا فِی حُجْرَهِ عَلِیٍّ وَ لَیْسَ فِی الْجَنَّهِ حُجْرَهٌ إِلَّا وَ فِیهَا غُصْنٌ مِنْ أَغْصَانِهَا
.                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۵
 الحادیه و السبعون آیه الانتقام‏
فَإِمَّا نَذْهَبَنَّ بِکَ فَإِنَّا مِنْهُمْ مُنْتَقِمُونَ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ بِعَلِیٍّ ع.
الثانیه و السبعون آیه الأمر بالعدل‏
هَلْ یَسْتَوِی هُوَ وَ مَنْ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ هُوَ عَلى‏ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ أَنَّهُ عَلِیٌّ ع.
الثالثه و السبعون آیه سلام على آل یاسین‏
سَلامٌ عَلى‏ آلِ یاسِینَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ آلُ مُحَمَّدٍ ص.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۶
آیَهُ مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ‏
الرابعه و السبعون [آیه وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ‏]
وَ مَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْکِتابِ هُوَ عَلِیٌّ ع.
 [آیَهُ مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ‏]
فَأَمَّا مَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ هُوَ عَلِیٌّ ع‏
. الخامسه و السبعون آیه الأخوه
وَ نَزَعْنا ما فِی صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْواناً عَلى‏ سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ: عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَیُّمَا أَحَبُّ إِلَیْکَ أَنَا أَمْ فَاطِمَهُ قَالَ فَاطِمَهُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْکَ وَ أَنْتَ أَعَزُّ عَلَیَّ مِنْهَا وَ کَأَنِّی بِکَ وَ أَنْتَ یَا عَلِیُّ عَلَى حَوْضِی تَذُودُ عَنْهُ النَّاسَ وَ إِنَّ عَلَیْهِ أَبَارِیقَ مِنْ عَدَدِ نُجُومِ السَّمَاءِ وَ أَنْتَ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ فَاطِمَهُ وَ عَقِیلٌ وَ جَعْفَرٌ فِی الْجَنَّهِ إِخْواناً عَلى‏ سُرُرٍ مُتَقابِلِینَ وَ أَنْتَ مَعِی وَ شِیعَتُکَ فِی الْجَنَّهِ ثُمَّ قَرَأَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِخْواناً عَلى‏ سُرُرٍ
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۷
مُتَقابِلِینَ لَا یَنْظُرُ أَحَدُهُمْ فِی قَفَا صَاحِبِهِ‏
. السادسه و السبعون آیَهُ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ
یُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِیَغِیظَ بِهِمُ الْکُفَّارَ هُوَ عَلِیٌّ ع.
السابعه و السبعون آیَهُ أَمْ یَحْسُدُونَ‏
: أَمْ یَحْسُدُونَ النَّاسَ عَلى‏ ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ قَالَ الْبَاقِرُ ع نَحْنُ النَّاسُ‏
الثامنه و السبعون آیه النور
کَمِشْکاهٍ فِیها مِصْباحٌ‏
عَنِ الْحَسَنِ الْبَصْرِیِّ قَالَ الْمِشْکَاهُ فَاطِمَهُ وَ الْمِصْبَاحُ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ الزُّجاجَهُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ قَالَ کَانَتْ فَاطِمَهُ کَوْکَباً دُرِّیّاً بَیْنَ نِسَاءِ الْعَالَمِینَ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَهٍ مُبارَکَهٍ قَالَ الشَّجَرَهُ الْمُبَارَکَهُ إِبْرَاهِیمُ لا شَرْقِیَّهٍ وَ لا غَرْبِیَّهٍ لَا یَهُودِیَّهٍ وَ لَا نَصْرَانِیَّهٍ یَکادُ زَیْتُها یُضِی‏ءُ قَالَ یَکَادُ الْعِلْمُ یَنْطُفَ مِنْهَا وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ نُورٌ عَلى‏ نُورٍ
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۸
قَالَ فِیهَا إِمَامٌ بَعْدَ إِمَامٍ یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ قَالَ یَهْدِی اللَّهُ لِوِلَائِهِمْ مَنْ یَشَاءُ
. التاسعه و السبعون آیه و لا تقتلوا
وَ لا تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللَّهَ کانَ بِکُمْ رَحِیماً قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ لَا تَقْتُلُوا أَهْلَ بَیْتِ نَبِیِّکُمْ ص-
. الثمانون آیه وعد الله للمؤمنین‏
: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَهً وَ أَجْراً عَظِیماً عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ سَأَلَ قَوْمٌ النَّبِیَّ ص فِیمَنْ نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ قَالَ إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ عُقِدَ لِوَاءٌ مِنْ نُورٍ أَبْیَضَ وَ نَادَى مُنَادٍ لِیَقُمْ سَیِّدُ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَعَهُ الَّذِینَ آمَنُوا بِبَعْثِ مُحَمَّدٍ ص فَیَقُومُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فَیُعْطَى اللِّوَاءَ مِنَ النُّورِ الْأَبْیَضِ وَ تَحْتَهُ جَمِیعُ السَّالِفِینَ الْأَوَّلِینَ مِنَ الْمُهَاجِرِینَ وَ الْأَنْصَارِ لَا یُخَالِطُهُمْ غَیْرُهُمْ حَتَّى یَجْلِسَ عَلَى مِنْبَرٍ مِنْ نُورِ رَبِّ الْعِزَّهِ وَ یُعْرَضَ الْجَمِیعُ عَلَیْهِ رَجُلًا رَجُلًا فَیُعْطَى أَجْرَهُ وَ نُورَهُ فَإِذَا أَتَى عَلَى آخِرِهِمْ قِیلَ لَهُمْ قَدْ عرفتکم [عَرَفْتُمْ‏] صِفَتَکُمْ وَ مَنَازِلَکُمْ فِی الْجَنَّهِ إِنَّ رَبَّکُمْ یَقُولُ لَکُمْ إِنَّ لَکُمْ عِنْدِی مَغْفِرَهً وَ أَجْراً عَظِیماً یَعْنِی الْجَنَّهَ فَیَقُومُ عَلِیٌّ وَ الْقَوْمُ تَحْتَ لِوَائِهِ مَعَهُمْ حَتَّى یَدْخُلَ بِهِمُ الْجَنَّهَ ثُمَّ یَرْجِعُ إِلَى مِنْبَرِهِ وَ لَا یَزَالُ یُعْرَضُ عَلَیْهِ جَمِیعُ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۰۹
الْمُؤْمِنِینَ فَیَأْخُذُ نَصِیبَهُ مِنْهُمْ [بنصیبهم منه‏] إِلَى الْجَنَّهِ وَ یَتْرُکُ أَقْوَاماً عَلَى النَّارِ فَذَلِکَ قَوْلُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ یَعْنِی السَّالِفِینَ الْأَوَّلِینَ وَ أَهْلَ الْوَلَایَهِ وَ قَوْلُهُ وَ الَّذِینَ کَفَرُوا وَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا یَعْنِی بِالْوَلَایَهِ بِحَقِّ عَلِیٍّ وَ حَقُّ عَلِیٍّ وَاجِبٌ عَلَى الْعَالَمِینَ أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَحِیمِ وَ هُمُ الَّذِینَ قَاسَمَ عَلِیٌّ عَلَیْهِمُ النَّارَ فَاسْتَحَقُّوا الْجَحِیمَ‏
. الحادیه و الثمانون آیه الاسترجاع‏
الَّذِینَ إِذا أَصابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ  أُولئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَواتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَ رَحْمَهٌ وَ أُولئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ نَزَلَتْ فِی عَلِیٍّ ع لَمَّا وَصَلَ إِلَیْهِ قَتْلُ حَمْزَهَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ فَقَالَ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَیْهِ راجِعُونَ فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهُ.
الثانیه و الثمانون نزول کرائم القرآن فی علی ع‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ مَا فِی الْقُرْآنِ آیَهٌ إِلَّا وَ عَلِیٌّ رَأْسُهَا وَ قَائِدُهَا وَ شَرِیفُهَا وَ أَمِیرُهَا وَ لَقَدْ
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۰
عَاتَبَ اللَّهُ أَصْحَابَ مُحَمَّدٍ ص فِی الْقُرْآنِ وَ مَا ذَکَرَ عَلِیّاً إِلَّا بِخَیْرٍ
وَ عَنْهُ مَا نَزَلَ فِی أَحَدٍ مِنْ کِتَابِ اللَّهِ مَا نَزَلَ فِی عَلِیٍّ ع‏
وَ عَنْ مُجَاهِدٍ نَزَلَ فِی عَلِیٍّ سَبْعُونَ آیَهً
وَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ مَا نَزَلَ آیَهٌ وَ فِیهَا یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِلَّا وَ عَلِیٌّ رَأْسُهَا وَ أَمِیرُهَا عَلَیْهِ آلَافُ التَّحِیَّهِ وَ الثَّنَاءِ
. الثالثه و الثمانون آیه سؤال أهل الذکر
رَوَى الْحَافِظُ مُحَمَّدُ بْنُ مُوسَى الشِّیرَازِیُّ مِنْ عُلَمَاءِ الْجُمْهُورِ وَ اسْتَخْرَجَهُ مِنَ التَّفَاسِیرِ الِاثْنَیْ عَشَرَ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ قَالَ هُمْ مُحَمَّدٌ وَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ هُمْ أَهْلُ الذِّکْرِ وَ الْعِلْمِ وَ الْعَقْلِ وَ الْبَیَانِ وَ هُمْ أَهْلُ بَیْتِ النُّبُوَّهِ وَ مَعْدِنُ الرِّسَالَهِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِکَهِ وَ اللَّهِ مَا سُمِّیَ الْمُؤْمِنُ مُؤْمِناً إِلَّا کَرَامَهً لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۱
وَ رَوَاهُ سُفْیَانُ الثَّوْرِیُّ عَنِ السُّدِّیِّ عَنِ الْحَارِثِ‏
. الرابعه و الثمانون آیَهُ عَمَّ یَتَساءَلُونَ‏
وَ عَنِ الْحَافِظِ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى عَمَّ یَتَساءَلُونَ  عَنِ النَّبَإِ الْعَظِیمِ بِإِسْنَادِهِ عَنِ السُّدِّیِّ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ وَلَایَهُ عَلِیٍّ یُتَسَاءَلُونَ عَنْهَا فِی قُبُورِهِمْ فَلَا یَبْقَى مَیِّتٌ فِی شَرْقٍ وَ لَا فِی غَرْبٍ وَ لَا فِی بَرٍّ وَ لَا فِی بَحْرٍ إِلَّا وَ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ یَسْأَلَانِهِ عَنْ وَلَایَهِ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ بَعْدَ الْمَوْتِ یَقُولُونَ مَنْ رَبُّکَ وَ مَا دِینُکَ وَ مَنْ نَبِیُّکَ وَ مَنْ إِمَامُکَ‏
وَ عَنْهُ عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ وَقَعَتِ الْخِلَافَهُ مِنَ اللَّهِ تَعَالَى لِثَلَاثَهِ نَفَرٍ لِآدَمَ فِی قَوْلِهِ تَعَالَى إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهً وَ الْخَلِیفَهُ الثَّانِی دَاوُدُ ص لِقَوْلِهِ تَعَالَى یا داوُدُ إِنَّا جَعَلْناکَ خَلِیفَهً فِی الْأَرْضِ وَ الْخَلِیفَهُ الثَّالِثُ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ لِقَوْلِهِ تَعَالَى لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ یَعْنِی‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۲
آدَمَ وَ دَاوُدَ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى‏ لَهُمْ یَعْنِی الْإِسْلَامَ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ یَعْنِی مِنْ أَهْلِ مَکَّهَ أَمْناً یَعْنِی مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَهِ یَعْبُدُونَنِی لا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئاً یَعْنِی یُوَحِّدُونَنِی وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ بِوَلَایَهِ عَلِیٍّ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ یَعْنِی الْعَاصِینَ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ …
هذا کله ما نقله الجمهور و اشتهر عنهم و تواتر.
و أما السنه
فالأخبار المتواتره عن النبی ص الداله على إمامته هی أکثر من أن تحصى و قد صنف الجمهور و أصحابنا فی ذلک و أکثروا و لنقتصر هاهنا على القلیل فإن الکثیر غیر متناه و هی أخبار.
الأول کون علی ع نورا بین یدی الله تعالى‏
مَا رَوَاهُ أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ فِی مُسْنَدِهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص کُنْتُ أَنَا وَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ نُوراً بَیْنَ یَدَیِ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ آدَمَ بِأَرْبَعَهَ عَشَرَ أَلْفَ عَامٍ فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ قَسَمَ ذَلِکَ النُّورَ جُزْءَیْنِ فَجُزْءٌ أَنَا وَ جُزْءٌ عَلِیٌّ:
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۳
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ رَوَاهُ ابْنُ الْمَغَازِلِیِّ الشَّافِعِیُّ فَلَمَّا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ رَکَّبَ ذَلِکَ النُّورَ فِی صُلْبِهِ فَلَمْ یَزَلْ فِی شَیْ‏ءٍ وَاحِدٍ حَتَّى افْتَرَقَا فِی صُلْبِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ فَفِیَّ النُّبُوَّهُ وَ فِی عَلِیٍّ الْخِلَافَهُ: وَ فِی خَبَرٍ آخَرَ رَوَاهُ ابْنُ الْمَغَازِلِیِّ عَنْ جَابِرٍ فِی آخِرِهِ حَتَّى قَسَمَهُ جُزْءَیْنِ فَجَعَلَ جُزْءاً فِی صُلْبِ عَبْدِ اللَّهِ وَ جُزْءاً فِی صُلْبِ أَبِی طَالِبٍ فَأَخْرَجَنِی نَبِیّاً وَ أَخْرَجَ عَلِیّاً وَلِیّاً
الثانی حدیث الخلافه
مِنْ مُسْنَدِ أَحْمَدَ لَمَّا نَزَلَ وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ جَمَعَ النَّبِیُّ ص مِنْ أَهْلِ بَیْتِهِ ثَلَاثِینَ فَأَکَلُوا وَ شَرِبُوا ثَلَاثاً ثُمَّ قَالَ لَهُمْ مَنْ یَضْمَنُ عَنِّی دَیْنِی وَ مَوَاعِیدِی وَ یَکُونُ خَلِیفَتِی وَ یَکُونُ مَعِی فِی الْجَنَّهِ فَقَالَ عَلِیٌّ أَنَا فَقَالَ أَنْتَ: وَ رَوَاهُ الثَّعْلَبِیُّ فِی تَفْسِیرِهِ بَعْدَ ثَلَاثِ مَرَّاتٍ فِی کُلِّ مَرَّهٍ سَکَتَ الْقَوْمُ غَیْرَ عَلِیٍّ ع‏
الثالث حدیث الوصیه
مِنَ الْمُسْنَدِ عَنْ سَلْمَانَ قَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ وَصِیُّکَ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۴
قَالَ یَا سَلْمَانُ مَنْ کَانَ وَصِیَّ أَخِی مُوسَى قَالَ یُوشَعُ بْنُ نُونٍ قَالَ فَإِنَّ وَصِیِّی وَ وَارِثِی یَقْضِی دَیْنِی وَ یُنْجِزُ مَوْعِدِی عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ‏
الرابع حدیث من أحب أصحابک‏
مِنْ کِتَابِ الْمَنَاقِبِ لِأَبِی بَکْرٍ أَحْمَدَ بْنِ مَرْدَوَیْهِ وَ هُوَ حُجَّهٌ عِنْدَ الْمَذَاهِبِ الْأَرْبَعَهِ رَوَاهُ بِإِسْنَادِهِ إِلَى أَبِی ذَرٍّ قَالَ دَخَلْنَا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَقُلْنَا مَنْ أَحَبُّ أَصْحَابِکَ إِلَیْکَ وَ إِنْ کَانَ أَمْرٌ کُنَّا مَعَهُ وَ إِنْ کَانَتْ نَائِبَهٌ کُنَّا مِنْ دُونِهِ قَالَ هَذَا عَلِیٌّ أَقْدَمُکُمْ سِلْماً وَ إِسْلَاماً
الخامس حدیث لکل نبی وصی و وارث‏
مِنْ کِتَابِ ابْنِ الْمَغَازِلِیِّ الشَّافِعِیِّ بِإِسْنَادِهِ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص أَنَّهُ قَالَ لِکُلِّ نَبِیٍّ وَصِیٌّ وَ وَارِثٌ وَ إِنَّ وَصِیِّی وَ وَارِثِی عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ‏
السادس حدیث قراءه سوره براءه
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ مَا مَعْنَاهُ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۵
أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص بَعَثَ بَرَاءَهَ مَعَ أَبِی بَکْرٍ إِلَى أَهْلِ مَکَّهَ فَلَمَّا بَلَغَ ذَا الْحُلَیْفَهِ بَعَثَ إِلَیْهِ عَلِیّاً فَرَدَّهُ فَرَجَعَ أَبُو بَکْرٍ إِلَى النَّبِیِّ ص فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَ نَزَلَ فِیَّ شَیْ‏ءٌ قَالَ لَا وَ لَکِنَّ جَبْرَائِیلَ جَاءَنِی وَ قَالَ لَا یُؤَدِّی عَنْکَ إِلَّا أَنْتَ أَوْ رَجُلٌ مِنْکَ‏
السابع حدیث المناجاه
فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ وَ تَفْسِیرِ الثَّعْلَبِیِّ وَ رِوَایَهِ ابْنِ الْمَغَازِلِیِّ الشَّافِعِیِّ آیَهُ الْمُنَاجَاهِ وَ اخْتِصَاصُ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع بِهَا تَصَدَّقَ بِدِینَارٍ حَالَ الْمُنَاجَاهِ وَ لَمْ یَتَصَدَّقْ أَحَدٌ قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ ثُمَّ قَالَ عَلِیٌّ ع إِنَّ فِی کِتَابِ اللَّهِ آیَهً مَا عَمِلَ بِهَا أَحَدٌ قَبْلِی وَ لَا یَعْمَلُ بِهَا أَحَدٌ بَعْدِی وَ هِیَ یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذا ناجَیْتُمُ الرَّسُولَ الْآیَهَ وَ بِی خَفَّفَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ هَذِهِ الْأُمَّهِ فَلَمْ تَنْزِلْ فِی أَحَدٍ مِنْ بَعْدِی‏
الثامن حدیث المباهله
آیَهُ الْمُبَاهَلَهِ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصَّحِیحَیْنِ أَنَّهُ لَمَّا أَرَادَ الْمُبَاهَلَهَ لِنَصَارَى نَجْرَانَ احْتَضَنَ الْحُسَیْنَ وَ أَخَذَ بِیَدِ الْحَسَنِ وَ فَاطِمَهُ تَمْشِی‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۶
خَلْفَهُ وَ عَلِیٌّ یَمْشِی خَلْفَهَا وَ هُوَ یَقُولُ لَهُمْ إِذَا دَعَوْتُ فَأَمِّنُوا
فأی فضل أعظم من هذا و النبی یستسعد بدعائه و یجعله واسطه بینه و بین ربه تعالى.
التاسع حدیث المنزله
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ وَ فِی صَحِیحِ الْبُخَارِیِّ وَ مُسْلِمٍ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ أَنَّ النَّبِیَّ ص لَمَّا خَرَجَ إِلَى تَبُوکَ اسْتَخْلَفَ عَلِیّاً فِی الْمَدِینَهِ وَ عَلَى أَهْلِهِ فَقَالَ عَلِیٌّ مَا کُنْتُ أُوثِرُ أَنْ تَخْرُجَ فِی وَجْهٍ إِلَّا وَ أَنَا مَعَکَ فَقَالَ أَ مَا تَرْضَى أَنْ تَکُونَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی‏
العاشر حدیث إنی دافع الرایه غدا
فِی مُسْنَدٍ مِنْ مُوسَى أَحْمَدَ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ وَ صَحِیحَیْ مُسْلِمٍ وَ الْبُخَارِیِّ مِنْ طُرُقٍ مُتَعَدِّدَهٍ وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ أَیْضاً عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ بُرَیْدَهَ قَالَ سَمِعْتُ أَبِی یَقُولُ حَاصَرْنَا خَیْبَرَ وَ أَخَذَ اللِّوَاءَ أَبُو بَکْرٍ فَانْصَرَفَ وَ لَمْ یُفْتَحْ لَهُ ثُمَّ أَخَذَهُ عُمَرُ مِنَ الْغَدِ فَرَجَعَ وَ لَمْ یُفْتَحْ لَهُ وَ أَصَابَ النَّاسَ یَوْمَئِذٍ شِدَّهٌ وَ جَهْدٌ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۷
إِنِّی دَافِعٌ الرَّایَهَ غَداً إِلَى رَجُلٍ یُحِبُّ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یُحِبُّهُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ کَرَّارٌ غَیْرُ فَرَّارٍ لَا یَرْجِعُ حَتَّى یَفْتَحَ اللَّهُ لَهُ فَبَاتَ النَّاسُ یَتَدَاوَلُونَ لَیْلَتَهُمْ أَیُّهُمْ یُعْطَاهَا فَلَمَّا أَصْبَحَ النَّاسُ غَدَوْا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص کُلُّهُمْ یَرْجُو أَنْ یُعْطَاهَا فَقَالَ أَیْنَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ فَقَالُوا إِنَّهُ أَرْمَدُ الْعَیْنِ فَأَرْسَلَ إِلَیْهِ فَأَتَى فَبَصَقَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی عَیْنَیْهِ وَ دَعَا لَهُ فَبَرَأَ فَأَعْطَاهُ الرَّایَهَ وَ مَضَى عَلِیٌّ فَلَمْ یَرْجِعْ حَتَّى فَتَحَ اللَّهُ عَلَى یَدَیْهِ‏
الحادی عشر حدیث برز الإیمان‏
رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّهُ لَمَّا بَرَزَ إِلَى عَمْرِو بْنِ عَبْدِ وُدٍّ الْعَامِرِیِّ فِی غَزَاهِ الْخَنْدَقِ وَ قَدْ عَجَزَ عَنْهُ الْمُسْلِمُونَ قَالَ النَّبِیُّ ص بَرَزَ الْإِیمَانُ کُلُّهُ إِلَى الشِّرْکِ کُلِّهِ‏
الثانی عشر حدیث سد الأبواب إلا بابه‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ أَنَّ النَّبِیَّ ص أَمَرَ بِسَدِّ الْأَبْوَابِ إِلَّا بَابَ عَلِیٍّ فَتَکَلَّمَ النَّاسُ فَخَطَبَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَحَمِدَ اللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَیْهِ ثُمَّ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنِّی أَمَرْتُ بِسَدِّ هَذِهِ الْأَبْوَابِ غَیْرَ بَابِ عَلِیٍّ فَقَالَ فِیهِ قَائِلُکُمْ وَ اللَّهِ مَا سَدَدْتُ شَیْئاً وَ لَا فَتَحْتُهُ وَ إِنَّمَا أُمِرْتُ بِشَیْ‏ءٍ فَاتَّبَعْتُهُ‏
الثالث عشر حدیث المؤاخاه
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ أَنَّ النَّبِیَّ ص‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۸
آخَى بَیْنَ النَّاسِ وَ تَرَکَ عَلِیّاً حَتَّى بَقِیَ آخِرَهُمْ لَا یَرَى لَهُ أَخاً فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ ص آخَیْتَ بَیْنَ أَصْحَابِکَ وَ تَرَکْتَنِی فَقَالَ إِنَّمَا تَرَکْتُکَ لِنَفْسِی أَنْتَ أَخِی وَ أَنَا أَخُوکَ فَإِنْ ذَکَرَکَ أَحَدٌ فَقُلْ أَنَا عَبْدُ اللَّهِ وَ أَخُو رَسُولِهِ لَا یَدَّعِیهَا بَعْدَکَ إِلَّا کَذَّابٌ وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ مَا أَخَّرْتُکَ إِلَّا لِنَفْسِی وَ أَنْتَ مِنِّی بِمَنْزِلَهِ هَارُونَ مِنْ مُوسَى إِلَّا أَنَّهُ لَا نَبِیَّ بَعْدِی وَ أَنْتَ أَخِی وَ وَارِثِی‏
وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ مَکْتُوبٌ عَلَى بَابِ الْجَنَّهِ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ عَلِیٌّ أَخُو رَسُولِ اللَّهِ قَبْلَ أَنْ یَخْلُقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ بِأَلْفَیْ عَامٍ‏
الرابع عشر حدیث إن علیا منی‏
مِنْ مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ وَ فِی الصِّحَاحِ السِّتَّهِ عَنِ النَّبِیِّ ص مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ أَنَّ عَلِیّاً مِنِّی وَ أَنَا مِنْ عَلِیٍّ وَ هُوَ وَلِیُّ کُلِّ مُؤْمِنٍ بَعْدِی لَا یُؤَدِّی عَنِّی إِلَّا أَنَا أَوْ عَلِیٌ‏
وَ فِیهِ أَیْضاً لَمَّا قَتَلَ عَلِیٌّ أَصْحَابَ الْأَلْوِیَهِ یَوْمَ أُحُدٍ قَالَ جَبْرَائِیلُ لِرَسُولِ اللَّهِ ص إِنَّ هَذِهِ الْمُوَاسَاهُ فَقَالَ النَّبِیُّ ص إِنَّ عَلِیّاً
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۱۹
مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ فَقَالَ جَبْرَائِیلُ وَ أَنَا مِنْکُمَا یَا رَسُولَ اللَّهِ ص‏
الخامس عشر حدیث إن فیک مثلا من عیسى‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ لِعَلِیٍّ إِنَّ فِیکَ مَثَلًا مِنْ عِیسَى أَبْغَضَهُ الْیَهُودُ حَتَّى اتَّهَمُوا أُمَّهُ وَ أَحَبَّهُ النَّصَارَى حَتَّى أَنْزَلُوهُ الْمَنْزِلَ الَّذِی لَیْسَ لَهُ بِأَهْلٍ‏
و قد صدق النبی ص لأن الخوارج أبغضوا علیا ع و النصیریه اعتقدوا فیه الربوبیه.
السادس عشر حدیث لا یحبک إلا مؤمن‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ وَ هُوَ مَذْکُورٌ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصَّحِیحَیْنِ وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ لَا یُحِبُّکَ إِلَّا مُؤْمِنٌ وَ لَا یُبْغِضُکَ إِلَّا مُنَافِقٌ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۰
السابع عشر حدیث خاصف النعل‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ إِنَّ مِنْکُمْ مَنْ یُقَاتِلُ عَلَى تَأْوِیلِ الْقُرْآنِ کَمَا قَاتَلْتُ عَلَى تَنْزِیلِهِ فَقَالَ أَبُو بَکْرٍ أَنَا هُوَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَا قَالَ عُمَرُ أَنَا هُوَ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ لَا وَ لَکِنَّهُ خَاصِفُ النَّعْلِ وَ کَانَ عَلِیٌّ یَخْصِفُ نَعْلَ رَسُولِ اللَّهِ ص فِی الْحُجْرَهِ عِنْدَ فَاطِمَهَ
وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَتَنْتَهُنَّ مَعْشَرَ قُرَیْشٍ أَوْ لَیَبْعَثَنَّ اللَّهُ عَلَیْکُمْ رَجُلًا مِنِّی امْتَحَنَ اللَّهُ قَلْبَهُ لِلْإِیمَانِ یَضْرِبُ أَعْنَاقَکُمْ عَلَى الدِّینِ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَبُو بَکْرٍ قَالَ لَا قِیلَ عُمَرُ قَالَ لَا وَ لَکِنْ خَاصِفُ النَّعْلِ فِی الْحُجْرَهِ
الثامن عشر حدیث الطائر
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ وَ الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ کَانَ عِنْدَ النَّبِیِّ ص طَائِرٌ قَدْ طُبِخَ لَهُ فَقَالَ اللَّهُمَّ ائْتِنِی بِأَحَبِّ النَّاسِ إِلَیْکَ یَأْکُلْ مَعِی فَجَاءَ عَلِیٌّ فَأَکَلَ مَعَهُ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۱
وَ مِنْهُ أَنَّهُ لَمَّا حَضَرَتْ ابْنَ عَبَّاسٍ الْوَفَاهُ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیْکَ بِوَلَایَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
التاسع عشر حدیث أنا مدینه العلم‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ وَ صَحِیحِ مُسْلِمٍ قَالَ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ أَصْحَابِ رَسُولِ اللَّهِ ص یَقُولُ سَلُونِی إِلَّا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ‏
وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَنَا مَدِینَهُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۲
العشرون حدیث الإیذاء
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ مَنْ آذَى عَلِیّاً فَقَدْ آذَانِی أَیُّهَا النَّاسُ مَنْ آذَى عَلِیّاً بُعِثَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً
الحادی و العشرون حدیث تزویج علی‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ أَنَّ أَبَا بَکْرٍ وَ عُمَرَ خَطَبَا إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص فَاطِمَهَ ع فَقَالَ إِنَّهَا صَغِیرَهٌ فَخَطَبَهَا عَلِیٌّ فَزَوَّجَهَا مِنْهُ‏
الثانی و العشرون حدیث اجلس یا أبا تراب‏
فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصَّحِیحَیْنِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص دَخَلَ عَلَى ابْنَتِهِ فَاطِمَهَ فَقَبَّلَ رَأْسَهَا وَ نَحْرَهَا وَ قَالَ أَیْنَ ابْنُ عَمِّکِ قَالَتْ فِی الْمَسْجِدِ فَوَجَدَ رِدَاءَهُ قَدْ سَقَطَ عَنْ ظَهْرِهِ وَ خَلَصَ التُّرَابُ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۳
إِلَى ظَهْرِهِ فَجَعَلَ یَمْسَحُ عَنْ ظَهْرِهِ التُّرَابَ وَ یَقُولُ اجْلِسْ یَا أَبَا تُرَابٍ مَرَّتَیْنِ‏
الثالث و العشرون حدیث کسر الأصنام و رد الشمس و غیره‏
رَوَى الْجُمْهُورُ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص حَمَلَ عَلِیّاً حَتَّى کَسَرَ الْأَصْنَامَ مِنْ فَوْقِ الْکَعْبَهِ وَ أَنَّهُ لَا یَجُوزُ عَلَى الصِّرَاطِ إِلَّا مَنْ کَانَ مَعَهُ کِتَابٌ بِوَلَایَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
وَ أَنَّهُ رُدَّتْ لَهُ الشَّمْسُ بَعْدَ مَا غَابَتْ حَیْثُ کَانَ النَّبِیُّ ص نَائِماً عَلَى حَجْرِهِ وَ دَعَا لَهُ بِرَدِّهَا لِیُصَلِّیَ الْعَصْرَ فَرُدَّتْ لَهُ.
وَ أَنَّهُ نَزَلَ إِلَیْهِ سَطْلٌ عَلَیْهِ مِنْدِیلٌ وَ فِیهِ مَاءٌ فَتَوَضَّأَ لِلصَّلَاهِ وَ لَحِقَ بِصَلَاهِ النَّبِیِّ ص.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۴
وَ أَنَّ مُنَادِیاً مِنَ السَّمَاءِ نَادَى یَوْمَ أُحُدٍ لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَى إِلَّا عَلِیٌّ وَ رُوِیَ أَنَّهُ نَادَى بِهِ یَوْمَ بَدْرٍ أَیْضاً.
الرابع و العشرون حدیث الحق مع علی‏
فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ عَنِ النَّبِیِّ ص قَالَ رَحِمَ اللَّهُ عَلِیّاً اللَّهُمَّ أَدِرِ الْحَقَّ مَعَهُ حَیْثُ دَارَ
وَ رَوَى الْجُمْهُورُ قَالَ ص لِعَمَّارٍ سَتَکُونُ فِی أُمَّتِی بَعْدِی هَنَاهٌ وَ اخْتِلَافٌ حَتَّى یَخْتَلِفَ السَّیْفُ بَیْنَهُمْ حَتَّى یَقْتُلَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً وَ یَتَبَرَّأَ بَعْضُهُمْ مِنْ بَعْضٍ یَا عَمَّارُ تَقْتُلُکَ الْفِئَهُ الْبَاغِیَهُ وَ أَنْتَ إِذْ ذَاکَ مَعَ الْحَقِّ وَ الْحَقُّ مَعَکَ إِنَّ عَلِیّاً لَنْ یُدْنِیکَ مِنْ رَدًى وَ لَنْ یُخْرِجَکَ مِنْ هُدًى یَا عَمَّارُ مَنْ تَقَلَّدَ سَیْفاً أَعَانَ بِهِ عَلِیّاً عَلَى عَدُوِّهِ قَلَّدَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وِشَاحَیْنِ مِنْ دُرٍّ وَ مَنْ تَقَلَّدَ سَیْفاً أَعَانَ بِهِ عَدُوَّهُ قَلَّدَهُ اللَّهُ وِشَاحَیْنِ مِنْ نَارٍ فَإِذَا رَأَیْتَ ذَلِکَ فَعَلَیْکَ بِهَذَا الَّذِی عَنْ یَمِینِی یَعْنِی عَلِیّاً وَ إِنْ سَلَکَ النَّاسُ کُلُّهُمْ وَادِیاً وَ سَلَکَ عَلِیٌّ وَادِیاً فَاسْلُکْ وَادِیاً سَلَکَهُ عَلِیٌّ وَ خَلِّ النَّاسَ طُرّاً
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۵
یَا عَمَّارُ إِنَّ عَلِیّاً لَا یَزَالُ عَلَى هُدًى یَا عَمَّارُ إِنَّ طَاعَهَ عَلِیٍّ مِنْ طَاعَتِی وَ طَاعَتِی مِنْ طَاعَهِ اللَّهِ تَعَالَى‏
وَ رَوَى أَحْمَدُ بْنُ مُوسَى بْنِ مَرْدَوَیْهِ مِنَ الْجُمْهُورِ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ عَنْ عَائِشَهَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ الْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ وَ عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ‏
الخامس و العشرون حدیث الثقلین‏
رَوَى أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ فِی مُسْنَدِهِ أَنَّ النَّبِیَّ ص أَخَذَ بِیَدِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ قَالَ مَنْ أَحَبَّنِی وَ أَحَبَّ هَذَیْنِ وَ أَبَاهُمَا وَ أُمَّهُمَا کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ
۱۴، ۱ وَ فِیهِ عَنْ جَابِرٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص ذَاتَ یَوْمٍ بِعَرَفَاتٍ وَ عَلِیٌّ تُجَاهَهُ ادْنُ مِنِّی یَا عَلِیُّ خُلِقْتُ أَنَا وَ أَنْتَ مِنْ شَجَرَهٍ فَأَنَا أَصْلُهَا وَ أَنْتَ فَرْعُهَا وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ أَغْصَانُهَا فَمَنْ تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْهَا أَدْخَلَهُ اللَّهُ الْجَنَّهَ
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۶
وَ فِیهِ عَنْ أَبِی سَعِیدٍ الْخُدْرِیِّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنِّی قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمْ مَا إِنْ تَمَسَّکْتُمْ بِهِ لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی الثَّقَلَیْنِ وَ أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ الْآخَرِ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی أَلَا وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ وَ رَوَاهُ أَحْمَدُ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ‏
وَ فِی صَحِیحِ مُسْلِمٍ فِی مَوْضِعَیْنِ عَنْ زَیْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ خَطَبَنَا رَسُولُ اللَّهِ ص بِمَاءٍ یُدْعَى خُمّاً بَیْنَ مَکَّهَ وَ الْمَدِینَهِ ثُمَّ قَالَ بَعْدَ الْوَعْظِ أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ یُوشِکُ أَنْ یَأْتِیَنِی رَسُولُ رَبِّی فَأُجِیبَ وَ إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ أَوَّلُهُمَا کِتَابُ اللَّهِ فِیهِ الْهُدَى وَ النُّورُ فَخُذُوا بِکِتَابِ اللَّهِ وَ اسْتَمْسِکُوا بِهِ فَحَثَّ عَلَى کِتَابِ اللَّهِ وَ رَغَّبَ فِیهِ ثُمَّ قَالَ وَ أَهْلُ بَیْتِی أُذَکِّرُکُمُ اللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی أُذَکِّرُکُمُ اللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی أُذَکِّرُکُمُ اللَّهَ فِی أَهْلِ بَیْتِی‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۷
وَ رَوَى الزَّمَخْشَرِیُّ وَ کَانَ مِنْ أَشَدِّ النَّاسِ عِنَاداً لِأَهْلِ الْبَیْتِ وَ هُوَ الثِّقَهُ الْمَأْمُونُ عِنْدَ الْجُمْهُورِ قَالَ بِإِسْنَادِهِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَاطِمَهُ مُهْجَهُ قَلْبِی وَ ابْنَاهَا ثَمَرَهُ فُؤَادِی وَ بَعْلُهَا نُورُ بَصَرِی وَ الْأَئِمَّهُ مِنْ وُلْدِهَا أُمَنَاءُ رَبِّی وَ حَبْلٌ مَمْدُودٌ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ مَنِ اعْتَصَمَ بِهِمْ نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهُمْ هَوَى‏
وَ رَوَى الثَّعْلَبِیُّ فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَى وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا بِأَسَانِیدَ مُتَعَدِّدَهٍ عَنْ رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ یَا أَیُّهَا
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۸
النَّاسُ قَدْ تَرَکْتُ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ خَلِیفَتَیْنِ إِنْ أَخَذْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا بَعْدِی أَحَدُهُمَا أَکْبَرُ مِنَ الْآخَرِ کِتَابُ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مَا بَیْنَ السَّمَاءِ وَ الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ‏
وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصَّحِیحَیْنِ إِنَّمَا یُوشِکُ أَنْ یَأْتِیَنِی رَسُولُ رَبِّی فَأُجِیبَ وَ أَنَا تَارِکٌ فِیکُمُ الثَّقَلَیْنِ أَوَّلُهُمَا کِتَابُ اللَّهِ فِیهِ الْهُدَى وَ النُّورُ فَخُذُوا بِکِتَابِ اللَّهِ وَ اسْتَمْسِکُوا بِهِ وَ أَهْلُ بَیْتِی أُذَکِّرُکُمْ فِی أَهْلِ بَیْتِی‏
السادس و العشرون حدیث الکساء
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ قَالَتْ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی بَیْتِی فَأَتَتْ فَاطِمَهُ فَقَالَ ادْعِی زَوْجَکِ وَ ابْنَیْکِ فَجَاءَ عَلِیٌّ وَ فَاطِمَهُ وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ وَ کَانَ تَحْتَهُ کِسَاءٌ خَیْبَرِیٌّ فَأَنْزَلَ اللَّهُ إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۲۹
فَأَخَذَ فَضْلَ الْکِسَاءِ وَ کَسَاهُمْ بِهِ ثُمَّ أَخْرَجَ یَدَهُ فَأَلْوَى بِهَا إِلَى السَّمَاءِ وَ قَالَ هَؤُلَاءِ أَهْلُ بَیْتِی فَأَدْخَلْتُ رَأْسِی الْبَیْتَ وَ قُلْتُ وَ أَنَا مَعَهُمْ یَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ إِنَّکِ إِلَى خَیْرٍ وَ قَدْ رُوِیَ نَحْوُ هَذَا الْمَعْنَى مِنْ صَحِیحِ أَبِی دَاوُدَ وَ مُوَطَّإِ مَالِکٍ وَ صَحِیحِ مُسْلِمٍ فِی عِدَّهِ مَوَاضِعَ وَ عِدَّهِ طُرُقٍ‏
السابع و العشرون حدیث الأمان‏
فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص النُّجُومُ أَمَانٌ لِأَهْلِ السَّمَاءِ فَإِذَا ذَهَبَتْ ذَهَبُوا وَ أَهْلُ بَیْتِی أَمَانٌ لِلْأَرْضِ فَإِذَا ذَهَبَ أَهْلُ بَیْتِی ذَهَبَ أَهْلُ الْأَرْضِ وَ رَوَاهُ صَدْرُ الْأَئِمَّهِ مُوَفَّقُ بْنُ أَحْمَدَ الْمَکِّیُ‏
وَ فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص اللَّهُمَّ إِنِّی أَقُولُ کَمَا قَالَ أَخِی مُوسَى اجْعَلْ لِی وَزِیراً مِنْ أَهْلِی عَلِیّاً أَخِی اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی  وَ أَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی‏
 
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۰
الثامن و العشرون حدیث اثنتا عشره خلیفه
فِی صَحِیحِ الْبُخَارِی فِی مَوْضِعَیْنِ بِطَرِیقَیْنِ عَنْ جَابِرٍ وَ ابْنِ عُیَیْنَهَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَا یَزَالُ أَمْرُ النَّاسِ مَاضِیاً مَا وَلِیَهُمْ اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ‏
وَ فِی رِوَایَهٍ عَنِ النَّبِیِّ ص لَا یَزَالُ أَمْرُ الْإِسْلَامِ عَزِیزاً إِلَى اثْنَیْ عَشَرَ خَلِیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ‏
وَ فِی صَحِیحِ مُسْلِمٍ أَیْضاً لَا یَزَالُ الدِّینُ قَائِماً حَتَّى تَقُومَ السَّاعَهُ وَ یَکُونَ عَلَیْهِمْ اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ‏
وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ فِی مَوْضِعَیْنِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص هَذَا الْأَمْرُ لَا یَنْقَضِی حَتَّى یَمْضِیَ فِیهِمْ اثْنَا عَشَرَ خَلِیفَهً کُلُّهُمْ مِنْ قُرَیْشٍ وَ کَذَا فِی صَحِیحِ أَبِی دَاوُدَ وَ الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ
وَ قَدْ ذَکَرَ السُّدِّیُّ فِی تَفْسِیرِهِ وَ هُوَ مِنْ عُلَمَاءِ الْجُمْهُورِ وَ ثِقَاتِهِمْ قَالَ لَمَّا کَرِهَتْ سَارَهُ مَکَانَ هَاجَرَ أَوْحَى اللَّهُ إِلَى إِبْرَاهِیمَ فَقَالَ انْطَلِقْ بِإِسْمَاعِیلَ وَ أُمِّهِ حَتَّى تُنْزِلَهُ بَیْتَ النَّبِیِّ التِّهَامِیِّ یَعْنِی مَکَّهَ فَإِنِّی نَاشِرُ ذُرِّیَّتِکَ وَ جَاعِلُهُمْ ثِقْلًا عَلَى مَنْ کَفَرَ بِی وَ جَاعِلٌ مِنْهُمْ نَبِیّاً عَظِیماً وَ مُظْهِرُهُ عَلَى الْأَدْیَانِ وَ جَاعِلٌ مِنْ ذُرِّیَّتِهِ اثْنَیْ عَشَرَ عَظِیماً وَ جَاعِلٌ ذُرِّیَّتَهُ عَدَدَ نُجُومِ السَّمَاءِ
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۱
و قد دلت هذه الأخبار على إمامه اثنی عشر إماما من ذریه محمد ص، و لا قائل بالحصر إلا الإمامیه فی المعصومین و الأخبار فی ذلک أکثر من أن تحصى‏
المبحث الخامس فی ذکر بعض الفضائل التی تقتضی وجوب إمامه أمیر المؤمنین ع‏
هذا باب لا یحصى کثره
رَوَى أَخْطَبُ خُوارِزْمَ مِنَ الْجُمْهُورِ بِإِسْنَادِهِ إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوْ أَنَّ الرِّیَاضَ أَقْلَامٌ وَ الْبَحْرَ مِدَادٌ وَ الْجِنَّ حُسَّابٌ وَ الْإِنْسَ کُتَّابٌ مَا أَحْصَوْا فَضَائِلَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
. فمن یقول عنه رسول الله ص مثل هذا کیف یمکن ذکر فضائله لکن لا بد من ذکر بعضها
لِمَا رَوَاهُ أَخْطَبُ خُوارِزْمَ أَیْضاً قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِنَّ اللَّهَ جَعَلَ لِأَخِی عَلِیٍّ فَضَائِلَ لَا تُحْصَى کَثْرَهً فَمَنْ ذَکَرَ فَضِیلَهً مِنْ فَضَائِلِهِ مُقِرّاً بِهَا غَفَرَ اللَّهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ مَنْ کَتَبَ فَضِیلَهً مِنْ فَضَائِلِهِ لَمْ تَزَلِ الْمَلَائِکَهُ تَسْتَغْفِرُ لَهُ مَا بَقِیَ لِتِلْکَ الْکِتَابَهِ رَسْمٌ وَ مَنِ اسْتَمَعَ إِلَى فَضِیلَهٍ مِنْ فَضَائِلِهِ غَفَرَ اللَّهُ الذُّنُوبَ الَّتِی‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۲
اکْتَسَبَهَا بِالاسْتِمَاعِ وَ مَنْ نَظَرَ إِلَى کِتَابٍ مِنْ فَضَائِلِهِ غَفَرَ اللَّهُ الذُّنُوبَ الَّتِی اکْتَسَبَهَا بِالنَّظَرِ ثُمَّ قَالَ النَّظَرُ إِلَى عَلِیٍّ عِبَادَهٌ وَ ذِکْرُهُ عِبَادَهٌ وَ لَا یَقْبَلُ اللَّهُ إِیمَانَ عَبْدٍ إِلَّا بِوَلَایَتِهِ وَ الْبَرَاءَهِ مِنْ أَعْدَائِهِ‏
. و قد ذکرت فی کتاب کشف الیقین فی فضائل أمیر المؤمنین أن الفضائل أما قبل ولادته‏
مِثْلُ مَا رَوَى أَخْطَبُ خُوارِزْمَ مِنْ عُلَمَاءِ الْجُمْهُورِ عَنْ ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ آدَمَ وَ نَفَخَ فِیهِ مِنْ رُوحِهِ عَطَسَ آدَمُ فَقَالَ الْحَمْدُ لِلَّهِ فَأَوْحَى اللَّهُ تَعَالَى إِلَیْهِ حَمِدَنِی عَبْدِی وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی لَوْ لَا عَبْدَانِ أُرِیدُ أَنْ أَخْلُقَهُمَا فِی دَارِ الدُّنْیَا مَا خَلَقْتُکَ قَالَ إِلَهِی فَیَکُونَانِ مِنِّی قَالَ نَعَمْ یَا آدَمُ ارْفَعْ رَأْسَکَ وَ انْظُرْ فَرَفَعَ رَأْسَهُ فَإِذَا مَکْتُوبٌ عَلَى الْعَرْشِ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ نَبِیُّ الرَّحْمَهِ وَ عَلِیٌّ مُقِیمُ الْحُجَّهِ مَنْ عَرَفَ حَقَّ عَلِیٍّ زَکَا وَ طَابَ وَ مَنْ أَنْکَرَ حَقَّهُ لُعِنَ وَ خَابَ أَقْسَمْتُ بِعِزَّتِی وَ جَلَالِی أَنْ أُدْخِلَ الْجَنَّهَ مَنْ أَطَاعَهُ وَ إِنْ عَصَانِی وَ أَقْسَمْتُ بِعِزَّتِی أَنْ أُدْخِلَ النَّارَ مَنْ عَصَاهُ وَ إِنْ أَطَاعَنِی‏
. و الأخبار فی ذلک کثیره. و أما حال ولادته‏
فَإِنَّهُ وُلِدَ یَوْمَ الْجُمُعَهِ الثَّالِثَ عَشَرَ مِنْ شَهْرِ رَجَبٍ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۳
بَعْدَ عَامِ الْفِیلِ بِثَلَاثِینَ سَنَهً فِی الْکَعْبَهِ وَ لَمْ یُولَدْ فِیهَا أَحَدٌ سِوَاهُ قَبْلَهُ وَ لَا بَعْدَهُ. وَ لِرَسُولِ اللَّهِ ص ثَلَاثُونَ سَنَهً فَأَحَبَّهُ رَسُولُ اللَّهِ ص حُبّاً شَدِیداً. وَ قَالَ لَهَا (فَاطِمَهَ بِنْتَ أَسَدٍ) اجْعَلِی مَهْدَهُ قُرْبَ فِرَاشِی. وَ کَانَ ص یَلِی أَکْثَرَ تَرْبِیَتِهِ وَ کَانَ یُطَهِّرُ عَلِیّاً فِی وَقْتِ غَسْلِهِ وَ یُوجِرُهُ اللَّبَنَ عِنْدَ شُرْبِهِ وَ یُحَرِّکُ مَهْدَهُ عِنْدَ نَوْمِهِ وَ یُنَاغِیهِ فِی یَقَظَتِهِ وَ یَحْمِلُهُ عَلَى صَدْرِهِ وَ رَقَبَتِهِ وَ یَقُولُ هَذَا أَخِی وَ وَلِیِّی وَ نَاصِرِی وَ وَصِیِّی وَ زَوْجُ کَرِیمَتِی وَ ذُخْرِی وَ کَهْفِی وَ صِهْرِی وَ أَمِینِی عَلَى وَصِیَّتِی وَ خَلِیفَتِی.
وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَحْمِلُهُ دَائِماً وَ یَطُوفُ بِهِ فِی جِبَالِ مَکَّهَ وَ شِعَابِهَا وَ أَوْدِیَتِهَا رَوَاهُ فِی بِشَارَهِ الْمُصْطَفَى مِنَ الْجُمْهُورِ
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۴
من فضائله النفسانیه
و أما بعد ولادته فأقسامها ثلاثه نفسانیه و بدنیه و خارجیه أما النفسانیه فینظمها مطالب‏
الأول الإیمان‏
و بواسطه سیفه تمهدت قواعده و تشیدت أرکانه و بواسطه تعلیمه الناس حصل لهم الإیمان أصوله و فروعه و لم یشرک بالله طرفه عین.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۵
و لم یسجد لصنم بل هو کسر الأصنام لما صعد على کتف النبی ص.
رَوَى أَحْمَدُ بْنُ حَنْبَلٍ أَنَّهُ أَوَّلُ مَنْ أَسْلَمَ وَ أَوَّلُ مَنْ صَلَّى مَعَ النَّبِیِّ ص.
وَ فِی مُسْنَدِهِ أَنَّ النَّبِیَّ ص قَالَ لِفَاطِمَهَ أَ مَا تَرْضَیْنَ أَنِّی زَوَّجْتُکِ أَقْدَمَ أُمَّتِی سِلْماً وَ أَکْثَرَهُمْ عِلْماً وَ أَعْظَمَهُمْ حِلْماً
. و حدیث الدار یدل علیه أیضا
الثانی العلم‏
و الناس کلهم عیال علیه فی المعارف الحقیقه و العلوم الیقینیه و الأحکام الشریعه و القضایا النقلیه لأنه کان فی غایه الذکاء و الحرص على التعلم و ملازمته لرسول الله ص و هو أشفق‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۶
الناس علیه لا ینفک عنه لیلا و لا نهارا فیکون بالضروره أعلم من غیره.
: وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص فِی حَقِّهِ أَقْضَاکُمْ عَلِیٌ‏
و القضاء یستلزم العلم و الدین.
وَ رَوَى التِّرْمِذِیُّ فِی صَحِیحِهِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ أَنَا مَدِینَهُ الْعِلْمِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا
وَ ذَکَرَ الْبَغَوِیُّ فِی الصِّحَاحِ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ أَنَا دَارُ الْحِکْمَهِ وَ عَلِیٌّ بَابُهَا
. و فیه أی فی حقه‏
عَنْ أَبِی الْحَمْرَاءِ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَرَادَ أَنْ یَنْظُرَ إِلَى آدَمَ فِی عِلْمِهِ وَ إِلَى نُوحٍ فِی فَهْمِهِ وَ إِلَى إِبْرَاهِیمَ فِی حِلْمِهِ وَ إِلَى مُوسَى فِی هَیْبَتِهِ وَ إِلَى عِیسَى فِی زُهْدِهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَى عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
وَ رَوَى الْبَیْهَقِیُّ بِإِسْنَادِهِ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ ص قَالَ مَنْ أَرَادَ أَنْ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۷
یَنْظُرَ إِلَى آدَمَ فِی عِلْمِهِ وَ إِلَى نُوحٍ فِی تَقْوَاهُ وَ إِلَى إِبْرَاهِیمَ فِی حِلْمِهِ وَ إِلَى مُوسَى فِی هَیْبَتِهِ وَ إِلَى عِیسَى فِی عِبَادَتِهِ فَلْیَنْظُرْ إِلَى عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
. و أیضا جمیع العلوم مستنده إلیه. أما الکلام و أصول الفقه فظاهر و کلامه فی النهج یدل على کمال معرفته فی التوحید و العدل و جمیع جزئیات علم الکلام و الأصول. و أما الفقه فالفقهاء کلها یرجعون إلیه. أما الإمامیه فظاهر و أما الحنفیه فإن أصحاب أبی حنیفه أخذوا عن أبی حنیفه و هو تلمیذ الصادق ع. و أما الشافعیه فأخذوا عن محمد بن إدریس الشافعی و هو قرأ على محمد بن الحسن تلمیذ أبی حنیفه و على مالک فرجع فقهه إلیهما. و أما أحمد بن حنبل فقرأ على الشافعی فرجع فقهه إلیه. و أما مالک فقرأ على اثنین أحدهما ربیعه الرأی و هو تلمیذ عکرمه و هو تلمیذ عبد الله بن عباس و هو تلمیذ علی ع و الثانی مولانا جعفر بن محمد الصادق و کان الخوارج تلامذه له.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۸
و أما النجوم فهو واضعه و کذا علم التفسیر
قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ حَدَّثَنِی أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ فِی بَاءِ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ مِنْ أَوَّلِ اللَّیْلِ إِلَى الْفَجْرِ لَمْ یَتِمَ‏
. و علم الفصاحه إلیه منسوب حتى قیل فی کلامه إنه فوق کلام المخلوق و دون کلام الخالق و من کلامه تعلم الفصاحه و قال ابن نباته حفظت من کلامه ألف خطبه ففاضت ثم فاضت. و أما المتکلمون فأربعه معتزله و أشاعره و شیعه و خوارج و انتساب الشیعه معلوم. و الخوارج کذلک فإن فضلاءهم رجعوا إلیه. و أما المعتزله فإنهم انتسبوا إلى واصل بن عطاء و هو تلمیذ أبی هاشم عبد الله و هو تلمیذ أبیه محمد بن الحنفیه و هو تلمیذ أبیه علی. و أما الأشاعره فإنهم تلامیذ أبی الحسن علی الأشعری و هو تلمیذ أبی علی الجبائی و هو من مشایخ المعتزله. و أما علم الطریقه فإن جمیع الصوفیه و أرباب الإشارات و الحقیقه یسندون الخرقه إلیه. و أصحاب الفتوه یرجعون إلیه و هو الذی نزل جبرائیل ینادی علیه یوم بدر لا سیف إلا ذو الفقار و لا فتى إلا علی.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۳۹
وَ قَالَ النَّبِیُّ ص أَنَا الْفَتَى ابْنُ الْفَتَى أَخُو الْفَتَى‏
أما أنه الفتى فلأنه سید العرب و أما أنه ابن الفتى فلأنه ابن إبراهیم الذی قال تعالى فیه قالُوا سَمِعْنا فَتًى یَذْکُرُهُمْ یُقالُ لَهُ إِبْراهِیمُ و أما أنه أخو الفتى فلأنه أخو علی الذی قال جبرائیل فیه لا فتى إلا علی. و أیضا جمیع الصحابه رجعوا إلیه فی الأحکام و استفادوا منه و لم یرجع هو إلى أحد منهم فی شی‏ء البته.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۰
و قال عمر بن الخطاب فی عده مواضع لو لا علی لهلک عمر حیث رده عن خطإ کثیر.
وَ فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ لَمْ یَکُنْ أَحَدٌ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِیِّ ص یَقُولُ سَلُونِی إِلَّا عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ‏
وَ فِی صَحِیحِ مُسْلِمٍ أَنَّ عَلِیّاً قَالَ عَلَى الْمِنْبَرِ سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی سَلُونِی عَنْ کِتَابِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَا مِنْ آیَهٍ إِلَّا وَ أَعْلَمُ حَیْثُ نَزَلَتْ بِحَضِیضِ جَبَلٍ أَوْ سَهْلِ أَرْضٍ سَلُونِی عَنِ الْفِتَنِ فَمَا فِتْنَهٌ إِلَّا وَ قَدْ عَلِمْتُ کَبْشَهَا وَ مَنْ یُقْتَلُ فِیهَا
وَ کَانَ یَقُولُ سَلُونِی عَنْ طُرُقِ السَّمَاءِ فَإِنِّی أَعْرَفُ بِهَا مِنْ طُرُقِ الْأَرْضِ‏
وَ قَالَ عَلِیٌّ ع عَلَّمَنِی رَسُولُ اللَّهِ ص أَلْفَ بَابٍ مِنَ الْعِلْمِ فِی کُلِّ بَابٍ أَلْفُ بَابٍ‏
. و قضایاه العجیبه أکثر من أن تحصى کقسمه الدراهم على صاحبی الأرغفه.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۱
و بسط الدیه على القارضه و القامصه و الواقصه. و إلحاق الولد بالقرعه و صوبه النبی ص. و الأمر بشق الولد نصفین حتى رجعت المتداعیتان إلى الحق. و الأمر بضرب عنق العبد حتى رجع إلى الحق. و حکمه فی ذی الرأسین بإیقاظ أحدهما. و استخراج حکم الخنثى. و أحکام البغاه. قال الشافعی عرفنا حکم البغاه من علی. و غیر ذلک من الأحکام الغریبه التی یستحیل أن یهتدی إلیها من سئل أی عمر عن الکلاله و الأب فلم یعرفهما و حکم فی الجد بمائه قضیه کلها بعضها بعضا
الثالث الأخبار بالغیب‏
و قد حصل منه فی عده مواطن فمنها
أَنَّهُ قَالَ فِی خُطْبَهٍ سَلُونِی قَبْلَ أَنْ تَفْقِدُونِی فَوَ اللَّهِ لَا تَسْأَلُونَنِی‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۲
عَنْ فِئَهٍ تُضِلُّ مِائَهً وَ تَهْدِی مِائَهً إِلَّا نَبَّأْتُکُمْ بِنَاعِقِهَا وَ سَائِقِهَا إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ فَقَامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ فَقَالَ لَهُ أَخْبِرْنِی کَمْ فِی رَأْسِی وَ لِحْیَتِی مِنْ طَاقَهِ شَعْرٍ فَقَالَ وَ اللَّهِ لَقَدْ حَدَّثَنِی خَلِیلِی رَسُولُ اللَّهِ ص بِمَا سَأَلْتَ وَ إِنَّ عَلَى کُلِّ طَاقَهِ شَعْرٍ مِنْ رَأْسِکَ مَلَکاً یَلْعَنُکَ وَ إِنَّ عَلَى کُلِّ طَاقَهِ شَعْرٍ مِنْ لِحْیَتِکَ شَیْطَاناً یَسْتَفِزُّکَ وَ إِنَّ فِی بَیْتِکَ لَسَخْلًا یَقْتُلُ ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ لَوْ لَا أَنَّ الَّذِی سَأَلْتَ عَنْهُ یَعْسُرُ بُرْهَانُهُ لَأَخْبَرْتُ بِهِ وَ لَکِنْ آیَهُ ذَلِکَ مَا نَبَّأْتُ بِهِ مِنْ لَعْنِکَ وَ سَخْلِکَ الْمَلْعُونِ. وَ کَانَ ابْنُهُ فِی ذَلِکَ الْوَقْتِ صَغِیراً وَ هُوَ الَّذِی تَوَلَّى قَتْلَ الْحُسَیْنِ ع‏
. و أخبر بقتل ذِی الثُّدَیَّهِ من الخوارج و عدم عبور الخوارج النهر بعد أن قیل له قد عبروا. و عن قتل نفسه. و بقطع یدی جویریه بن مسهر و صلبه فوقع فی أیام معاویه و بصلب میثم التمار و طعنه بحربه عاشر عشره و أراه النخله التی یصلب على جذعها ففعل به ذلک عبید الله بن زیاد علیهما اللعنه. و بقطع یدی رشید الهجری و رجلیه و صلبه ففعل ذلک به. و قتل قنبر فقتله الحجاج.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۳
و بأفعال الحجاج التی صدرت عنه‏
: وَ جَاءَ رَجُلٌ إِلَیْهِ فَقَالَ إِنَّ خَالِدَ بْنَ عُرْفُطَهَ قَدْ مَاتَ فَقَالَ عَلَیْهِ السَّلَامُ إِنَّهُ لَمْ یَمُتْ وَ لَا یَمُوتُ حَتَّى یَقُودَ جَیْشَ ضَلَالَهٍ صَاحِبُ لِوَائِهِ حَبِیبُ بْنُ جمار [جَمَّازٍ] فَقَامَ رَجُلٌ مِنْ تَحْتِ الْمِنْبَرِ فَقَالَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ إِنِّی لَکَ شِیعَهٌ وَ مُحِبٌّ فَقَالَ مَنْ أَنْتَ فَقَالَ أَنَا حَبِیبُ بْنُ جمار [جَمَّازٍ] قَالَ وَ إِیَّاکَ أَنْ تَحْمِلَهَا وَ لَتَحْمِلَنَّهَا وَ تَدْخُلُ بِهَا مِنْ هَذَا الْبَابِ وَ أَوْمَى بِیَدِهِ إِلَى بَابِ الْفِیلِ فَلَمَّا کَانَ زَمَانُ الْحُسَیْنِ ع جَعَلَ ابْنُ زِیَادٍ خَالِدَ بْنَ عُرْفُطَهَ عَلَى مُقَدِّمَهِ عُمَرَ بْنِ سَعْدٍ وَ حَبِیبَ بْنَ جمار [جَمَّازٍ] حَتَّى دَخَلَ مِنْ بَابِ الْفِیلِ‏
.: وَ قَالَ لِلْبَرَاءِ بْنِ عَازِبٍ یُقْتَلُ ابْنِیَ الْحُسَیْنُ وَ أَنْتَ لَا تَنْصُرُهُ فَقُتِلَ الْحُسَیْنُ ع فَلَمْ یَنْصُرْهُ‏
.: وَ لَمَّا اجْتَازَ بِکَرْبَلَاءَ فِی وَقْعَهِ صِفِّینَ بَکَى وَ قَالَ هَذَا وَ اللَّهِ مُنَاخُ رِکَابِهِمْ وَ مَوْضِعُ قَتْلِهِمْ وَ أَشَارَ إِلَى وَلَدِهِ الْحُسَیْنِ وَ أَصْحَابِهِ‏
. و أخبر بعماره بغداد. و ملک بنی عباس و أحوالهم. و أخذ المغول الملک منهم.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۴
و بواسطه هذا الخبر سلمت الحله و الکوفه و المشهدان من القتل فی وقعه هلاکو لأنه لما ورد بغداد کاتبه والدی و السید بن طاوس و الفقیه ابن أبی المعز و سألوا الأمان قبل فتح بغداد فطلبهم فخافوا فمضى والدی إلیه خاصه فقال کیف أقدمت قبل الظفر فقال له والدی‏
لِأَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع أَخْبَرَ بِکَ وَ قَالَ: إِنَّهُ یَرِدُ التُّرْکُ عَلَى الْأَخِیرِ مِنْ بَنِی الْعَبَّاسِ یَقْدَمُهُمْ مَلِکٌ یَأْتِی مِنْ حَیْثُ بَدَأَ مُلْکُهُمْ جَهْوَرِیُّ الصَّوْتِ لَا یَمُرُّ بِمَدِینَهٍ إِلَّا فَتَحَهَا وَ لَا تُرْفَعُ لَهُ رَایَهٌ إِلَّا نَکَّسَهَا الْوَیْلُ الْوَیْلُ لِمَنْ نَاوَاهُ فَلَا یَزَالُ کَذَلِکَ حَتَّى یَظْفَرَ
. و الأخبار بذلک کثیره
الرابع فی الشجاعه
و قد أجمع الناس کافه على أن علیا ع کان أشجع الناس بعد النبی ص و تعجب الملائکه من حملاته. و فضل النبی ص قتله لعمرو بن عبد ود على عباده الثقلین‏
: وَ نَادَى جَبْرَائِیلُ لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَى إِلَّا عَلِیٌ‏
. وَ رَوَى الْجُمْهُورُ أَنَّ الْمُشْرِکِینَ کَانُوا إِذَا أَبْصَرُوا عَلِیّاً فِی الْحَرْبِ عَهِدَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً
الخامس فی الزهد
لا خلاف فی أنه أزهد أهل زمانه طلق الدنیا ثلاثا
قَالَ قَبِیصَهُ بْنُ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۵
جَابِرٍ مَا رَأَیْتُ فِی الدُّنْیَا أَزْهَدَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ کَانَ قُوتُهُ الشَّعِیرَ غَیْرَ الْمَأْدُومِ وَ لَمْ یَشْبَعْ مِنَ الْبُرِّ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ‏
. قَالَ عُمَرُ بْنُ عَبْدِ الْعَزِیزِ مَا عَلِمْنَا أَنَّ أَحَداً کَانَ فِی هَذِهِ الْأُمَّهِ بَعْدَ النَّبِیِّ ص أَزْهَدَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ.
۱۴، ۱ وَ رَوَى أَخْطَبُ خُوارِزْمَ عَنْ عَمَّارِ بْنِ یَاسِرٍ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ یَا عَلِیُّ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى زَیَّنَکَ بِزِینَهٍ لَمْ یُزَیِّنِ الْعِبَادَ بِزِینَهٍ هِیَ أَحَبُّ إِلَیْهِ مِنْهَا زُهْدُکَ فِی الدُّنْیَا وَ بُغْضُهَا إِلَیْکَ وَ حَبَّبَ إِلَیْکَ الْفُقَرَاءَ فَرَضِیتَ بِهِمْ أَتْبَاعاً وَ رَضُوا بِکَ إِمَاماً یَا عَلِیُّ طُوبَى لِمَنْ أَحَبَّکَ وَ صَدَّقَ عَلَیْکَ وَ الْوَیْلُ لِمَنْ أَبْغَضَکَ وَ کَذَّبَ عَلَیْکَ أَمَّا مَنْ أَحَبَّکَ وَ صَدَّقَ عَلَیْکَ فَإِخْوَانُکَ فِی دِینِکَ وَ شُرَکَاؤُکَ فِی جَنَّتِکَ وَ أَمَّا مَنْ أَبْغَضَکَ وَ کَذَّبَ عَلَیْکَ فَحَقِیقٌ عَلَى اللَّهِ أَنْ یُقِیمَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مَقَامَ الْکَاذِبِینَ‏
السادس کرمه ع‏
لا خلاف فی أنه کان أسخى الناس جاد بنفسه فأنزل الله فی حقه وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ. و تصدق بجمیع ماله فی عده مرات. و جاد بقوته ثلاثه أیام.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۶
و کان یعمل بیده حدیقه و یتصدق بها
السابع فی استجابه دعائه‏
کان رسول الله ص قد استسعد به و طلب تأمینه على دعائه یوم المباهله و لم تحصل هذه المرتبه لأحد من الصحابه.
: وَ دَعَا عَلَى أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ لَمَّا اسْتَشْهَدَ بِهِ عَلَى قَوْلِ النَّبِیِّ ص مَنْ کَانَ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلَاهُ فَاعْتَذَرَ بِالنِّسْیَانِ فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنْ کَانَ کَاذِباً فَاضْرِبْهُ بِبَیَاضٍ لَا تُوَارِیهِ الْعِمَامَهُ فَبَرِصَ.
وَ دَعَا عَلَى الْبَرَاءِ بِالْعَمَى لأجل نقل أخباره إلى معاویه فعمی.
و ردت علیه الشمس مرتین لما دعا به.
وَ دَعَا فِی زِیَادَهِ الْمَاءِ لِأَهْلِ الْکُوفَهِ حَتَّى خَافُوا الْغَرَقَ فَنَقَصَ حَتَّى ظَهَرَتِ الْحِیتَانُ فَکَلَّمَتْهُ إِلَّا الْجِرِّیُّ وَ الْمَارْمَاهِی وَ الزِّمَّارُ فَتَعَجَّبَ النَّاسُ مِنْ ذَلِکَ‏
. و أما حسن الخلق فبلغ فیه الغایه حتى نسبه أعداؤه إلى الدعابه.
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۷
و کذا الحلم‏
: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِفَاطِمَهَ ع إِنِّی زَوَّجْتُکِ مِنْ أَقْدَمِ النَّاسِ سِلْماً وَ أَکْثَرِهِمْ عِلْماً وَ أَعْظَمِهِمْ حِلْماً
القسم الثانی من فضائله البدنیه
و ینظمها مطلبان‏
الأول فی العباده
لا خلاف أنه ع کان أعبد الناس و منه تعلم الناس صلاه اللیل و الأدعیه المأثوره و المناجاه فی الأوقات الشریفه و الأماکن المقدسه. و بلغ فی العباده إلى أنه کان یؤخذ النشاب من جسده عند الصلاه لانقطاع نظره عن غیره تعالى بالکلیه.
: وَ کَانَ مَوْلَانَا زَیْنُ الْعَابِدِینَ ع یُصَلِّی فِی الْیَوْمِ وَ اللَّیْلَهِ أَلْفَ رَکْعَهٍ وَ یَدْعُو بِصَحِیفَهٍ ثُمَّ یَرْمِی بِهَا کَالْمُتَضَجِّرِ وَ یَقُولُ أَنَّى لِی بِعِبَادَهِ عَلِیٍّ ع‏
قَالَ الْکَاظِمُ ع إِنَّ قَوْلَهُ تَعَالَى تَراهُمْ رُکَّعاً سُجَّداً یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَ رِضْواناً سِیماهُمْ فِی وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ نَزَلَتْ فِی أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ‏
: وَ کَانَ یَوْماً فِی صِفِّینَ مُشْتَغِلًا بِالْحَرْبِ وَ هُوَ بَیْنَ الصَّفَّیْنِ یُرَاقِبُ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۸
الشَّمْسَ فَقَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ لَیْسَ هَذَا وَقْتُ صَلَاهٍ إِنَّ عِنْدَنَا لَشُغُلًا فَقَالَ عَلِیٌّ ع فَعَلَامَ نُقَاتِلُهُمْ إِنَّمَا نُقَاتِلُهُمْ عَلَى الصَّلَاهِ
. و هو الذی عبد الله حق عبادته حیث قَالَ: مَا عَبَدْتُکَ خَوْفاً مِنْ نَارِکَ وَ لَا شَوْقاً إِلَى جَنَّتِکَ وَ لَکِنْ رَأَیْتُکَ أَهْلًا لِلْعِبَادَهِ فَعَبَدْتُکَ‏
المطلب الثانی فی الجهاد
و إنما تشیدت مبانی الدین و تثبتت قواعده و ظهرت معالمه بسیف مولانا أمیر المؤمنین و تعجبت الملائکه من شده بلائه فی الحرب. ففی غزاه بدر و هی الداهیه العظمى على المسلمین و أول حرب ابتلوا بها قتل صنادید قریش الذین طلبوا المبارزه کالولید بن عتبه و العاص بن سعید بن العاص الذی أحجم المسلمون عنه و نوفل بن خویلد الذی قرن أبا بکر و طلحه بمکه قبل الهجره و أوثقهما بحبل و عذبهما
: وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَمَّا عَرَفَ حُضُورَهُ فِی الْحَرْبِ اللَّهُمَّ اکْفِنِی نَوْفَلًا وَ لَمَّا قَتَلَهُ عَلِیٌّ ع قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَجَابَ دَعْوَتِی فِیهِ فلم یزل یقتل فی ذلک الیوم واحدا بعد واحد حتى قتل نصف المقتولین و کانوا سبعین و قَتَلَ المسلمون کافه
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۴۹
و ثلاثه آلاف من الملائکه المسومین النصف الآخر.
وَ فِی غَزَاهِ أُحُدٍ انْهَزَمَ الْمُسْلِمُونَ عَنِ النَّبِیِّ ص وَ رُمِیَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ ضَرَبَهُ الْمُشْرِکُونَ بِالسُّیُوفِ وَ الرِّمَاحِ وَ عَلِیٌّ یُدَافِعُ عَنْهُ فَنَظَرَ إِلَیْهِ النَّبِیُّ ص بَعْدَ إِفَاقَتِهِ مِنْ غَشْیَتِهِ وَ قَالَ مَا فَعَلَ الْمُسْلِمُونَ فَقَالَ نَقَضُوا الْعَهْدَ وَ وَلَّوُا الدُّبُرَ فَقَالَ اکْفِنِی هَؤُلَاءِ فَکَشَفَهُمْ عَنْهُ وَ صَاحَ صَائِحٌ بِالْمَدِینَهِ قُتِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص فَانْخَلَعَتِ الْقُلُوبُ-: وَ نَزَلَ جَبْرَائِیلُ قَائِلًا لَا سَیْفَ إِلَّا ذُو الْفَقَارِ وَ لَا فَتَى إِلَّا عَلِیٌّ وَ قَالَ لِلنَّبِیِّ ص یَا رَسُولَ اللَّهِ لَقَدْ عَجِبَتِ الْمَلَائِکَهُ مِنْ حُسْنِ مُوَاسَاهِ عَلِیٍّ لَکَ بِنَفْسِهِ فَقَالَ النَّبِیُّ ص مَا یَمْنَعُهُ مِنْ ذَلِکَ وَ هُوَ مِنِّی وَ أَنَا مِنْهُ وَ رَجَعَ بَعْضُ النَّاسِ لِثَبَاتِ عَلِیٍّ ع وَ رَجَعَ عُثْمَانُ بَعْدَ ثَلَاثَهِ أَیَّامٍ فَقَالَ النَّبِیُّ ص لَقَدْ ذَهَبْتَ بِهَا عَرِیضاً
. وَ فِی غَزَاهِ الْخَنْدَقِ أَحْدَقَ الْمُشْرِکُونَ بِالْمَدِینَهِ کَمَا قَالَ اللَّهُ تَعَالَى إِذْ جاؤُکُمْ مِنْ فَوْقِکُمْ وَ مِنْ أَسْفَلَ مِنْکُمْ وَ نَادَى الْمُشْرِکُونَ بِالْبِرَازِ فَلَمْ یَخْرُجْ سِوَى عَلِیٍّ وَ فِیهِ قَتَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع عَمْرَو بْنَ عَبْدِ وُدٍّ
. قَالَ رَبِیعَهُ السَّعْدِیُّ أَتَیْتُ حُذَیْفَهَ بْنَ الْیَمَانِ فَقُلْتُ یَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ إِنَّا لَنَتَحَدَّثُ عَنْ عَلِیٍّ وَ مَنَاقِبِهِ فَیَقُولُ أَهْلُ الْبَصْرَهِ إِنَّکُمْ لَتُفْرِطُونَ فِی‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۰
عَلِیٍّ فَهَلْ تُحَدِّثُنِی بِحَدِیثٍ فَقَالَ حُذَیْفَهُ وَ الَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَوْ وُضِعَ جَمِیعُ أَعْمَالِ أُمَّهِ مُحَمَّدٍ ص فِی کِفَّهٍ مُنْذُ بَعَثَ اللَّهُ مُحَمَّداً ص إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ وَ وُضِعَ عَمَلُ عَلِیٍّ فِی الْکِفَّهِ الْأُخْرَى لَرَجَحَ عَمَلُ عَلِیٍّ عَلَى جَمِیعِ أَعْمَالِهِمْ فَقَالَ رَبِیعَهُ هَذَا الَّذِی لَا یُقَامُ لَهُ وَ لَا یُقْعَدُ فَقَالَ حُذَیْفَهُ یَا لُکَعُ وَ کَیْفَ لَا یُحْمَلُ وَ أَیْنَ کَانَ أَبُو بَکْرٍ وَ عُمَرُ وَ حُذَیْفَهُ وَ جَمِیعُ أَصْحَابِ النَّبِیِّ ص یَوْمَ عَمْرِو بْنِ عَبْدِ وُدٍّ وَ قَدْ دَعَا إِلَى الْمُبَارَزَهِ فَأَحْجَمَ النَّاسُ کُلُّهُمْ مَا خَلَا عَلِیّاً فَإِنَّهُ نَزَلَ إِلَیْهِ فَقَتَلَهُ وَ الَّذِی نَفْسُ حُذَیْفَهَ بِیَدِهِ لَعَمَلُهُ ذَلِکَ الْیَوْمِ أَعْظَمُ أَجْراً مِنْ عَمَلِ أَصْحَابِ مُحَمَّدٍ ص إِلَى یَوْمِ الْقِیَامَهِ
. وَ فِی یَوْمِ الْأَحْزَابِ تَوَلَّى أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ قَتْلَ الْجَمَاعَهِ.
وَ فِی غَزَاهِ بَنِی الْمُصْطَلِقِ قَتَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ مَالِکاً وَ ابْنَهُ وَ سَبَى جُوَیْرِیَهَ بِنْتَ الْحَارِثِ فَاصْطَفَاهَا النَّبِیُّ ص.
وَ فِی غَزَاهِ خَیْبَرَ کَانَ الْفَتْحُ فِیهَا لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع قَتَلَ مَرْحَباً وَ انْهَزَمَ الْجَیْشُ بِقَتْلِهِ وَ أَغْلَقُوا بَابَ الْحِصْنِ فَعَالَجَهُ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ رَمَى بِهِ وَ جَعَلَهُ جِسْراً عَلَى الْخَنْدَقِ لِلْمُسْلِمِینَ وَ ظَفَرُوا بِالْحِصْنِ وَ أَخَذُوا الْغَنَائِمَ وَ کَانَ یُقِلُّهُ سَبْعُونَ رَجُلًا-: وَ قَالَ ع وَ اللَّهِ مَا قَلَعْتُ بَابَ خَیْبَرَ بِقُوَّهٍ جِسْمَانِیَّهٍ بَلْ بِقُوَّهٍ رَبَّانِیَّهٍ.
وَ فِی غَزَاهِ الْفَتْحِ قَتَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع الْحُوَیْرِثَ بْنَ نقیذ بْنِ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۱
وَهْبِ بْنِ عَبْدِ بْنِ قُصَیٍّ وَ کَانَ یُؤْذِی النَّبِیَّ ص وَ قَتَلَ جَمَاعَهً وَ کَانَ الْفَتْحُ عَلَى یَدِهِ.
وَ فِی غَزَاهِ حُنَیْنٍ حِینَ اسْتَظْهَرَ النَّبِیُّ ص بِالْکَثْرَهِ فَخَرَجَ بِعَشَرَهِ آلَافٍ مِنَ الْمُسْلِمِینَ فَعَایَنَهُمْ أَبُو بَکْرٍ وَ قَالَ لَنْ نُغْلَبَ الْیَوْمَ مِنْ قِلَّهٍ فَانْهَزَمُوا بِأَجْمَعِهِمْ وَ لَمْ یَبْقَ مَعَ النَّبِیِّ ص سِوَى تِسْعَهٍ مِنْ بَنِی هَاشِمٍ فَأَنْزَلَ اللَّهُ تَعَالَى ثُمَّ وَلَّیْتُمْ مُدْبِرِینَ  ثُمَّ أَنْزَلَ اللَّهُ سَکِینَتَهُ عَلى‏ رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ یُرِیدُ عَلِیّاً وَ مَنْ ثَبَتَ مَعَهُ وَ کَانَ یَضْرِبُ بِالسَّیْفِ بَیْنَ یَدَیْهِ وَ الْعَبَّاسُ عَنْ یَمِینِهِ وَ الْفَضْلُ عَنْ یَسَارِهِ وَ أَبُو سُفْیَانَ بْنُ الْحَارِثِ یُمْسِکُ سَرْجَهُ وَ نَوْفَلٌ وَ رَبِیعَهُ ابْنَا الْحَارِثِ وَ عَبْدُ اللَّهِ بْنُ الزُّبَیْرِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ عُتْبَهُ وَ مُعَتِّبٌ ابْنَا أَبِی لَهَبٍ مِنْ وَرَاءِ ظَهْرِهِ ع فَقَتَلَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع رَئِیسَ الْقَوْمِ وَ جَمْعاً کَثِیراً فَانْهَزَمَ الْمُشْرِکُونَ وَ حَصَلَ الْأَسْرُ.
و ابتلی بجمیع الغزوات و قتال الناکثین و القاسطین و المارقین.
وَ رَوَى أَبُو بَکْرٍ الْأَنْبَارِیُّ فِی أَمَالِیهِ أَنَّ عَلِیّاً ع جَلَسَ إِلَى عُمَرَ فِی الْمَسْجِدِ وَ عِنْدَهُ نَاسٌ فَلَمَّا قَامَ عَرَضَ وَاحِدٌ بِذِکْرِهِ وَ نَسَبَهُ إِلَى التِّیهِ وَ الْعُجْبِ فَقَالَ عُمَرُ حَقَّ لِمِثْلِهِ أَنْ یَتِیهَ وَ اللَّهِ لَوْ لَا سَیْفُهُ لَمَا قَامَ عَمُودُ الْإِسْلَامِ وَ هُوَ بَعْدُ أَقْضَى الْأُمَّهِ وَ ذُو سَبْقِهَا وَ ذُو شَرَفِهَا
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۲
فَقَالَ لَهُ ذَلِکَ الْقَائِلُ فَمَا مَنَعَکُمْ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَنْهُ فَقَالَ کَرِهْنَاهُ عَلَى حَدَاثَهِ السِّنِّ وَ حُبِّهِ بَنِی عَبْدِ الْمُطَّلِبِ‏
. وَ حَمْلِهِ سُورَهَ الْبَرَاءَهِ إِلَى مَکَّهَ وَ کَانَ النَّبِیُّ ص أَنْفَذَ بِهَا أَبَا بَکْرٍ فَنَزَلَ عَلَیْهِ جَبْرَائِیلُ وَ قَالَ إِنَّ رَبَّکَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ یَقُولُ لَکَ لَا یُؤَدِّیهَا إِلَّا أَنْتَ أَوْ وَاحِدٌ مِنْکَ.
و فی هذه القصه وحده کفایه فی شرف علی و علو مرتبته بأضعاف کثیره على من لا یوثق على أدائها و لم یؤتمن علیها. و هذه الشجاعه مع خشونه مأکله فإنه لم یطعم البر ثلاثه أیام و کان یأکل الشعیر بغیر إدام و یختم جریشه لئلا یؤدمه الحسنان علیها ع و کان کثیر الصوم کثیر الصلاه مع شده قوته حتى قلع باب خیبر و قد عجز عنه المسلمون و فضائله أکثر من أن تحصى‏
القسم الثالث فی الفضائل الخارجیه
نسبه و فیه مطالب‏
الأول فی نسبه‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۳
لم یلحق أحد أمیر المؤمنین ع فی شرف النسب‏
کَمَا قَالَ ع نَحْنُ أَهْلَ الْبَیْتِ لَا یُقَاسُ بِنَا أَحَدٌ
قال الجاحظ و هو من أعظم الناس عداوه لأمیر المؤمنین ع صدق علی فی قوله نحن أهل البیت لا یقاس بنا أحد کیف یقاس بقوم منهم رسول الله ص و الأطیبان علی و فاطمه و السبطان الحسن و الحسین و الشهیدان حمزه و ذو الجناحین جعفر و سید الوادی عبد المطلب و ساقی الحجیج عباس و حلیم البطحاء أبو طالب و النجده و الخیره فیهم و الأنصار من نصرهم و المهاجرون من هاجر إلیهم و معهم و الصدیق من صدقهم و الفاروق من فرق الحق و الباطل فیهم و الحواری حواریهم و ذو الشهادتین لأنه شهد لهم و لا خیر إلا فیهم و لهم و منهم و أبان رسول الله ص أهل بیته‏
بِقَوْلِهِ: إِنِّی تَارِکٌ فِیکُمُ الْخَلِیفَتَیْنِ کِتَابَ اللَّهِ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى أَهْلِ الْأَرْضِ وَ عِتْرَتِی وَ أَهْلَ بَیْتِی نَبَّأَنِیَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ أَنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ‏
. و لو کانوا کغیرهم-
لَمَا قَالَ عُمَرُ لَمَّا طَلَبَ مُصَاهَرَهَ عَلِیٍّ إِنِّی سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ-: کُلُّ سَبَبٍ وَ نَسَبٍ مُنْقَطِعٌ یَوْمَ الْقِیَامَهِ إِلَّا سَبَبِی وَ نَسَبِی‏
. فأما علی فلو أوردنا لأیامه الشریفه و مقاماته الکریمه و مناقبه السنیه لأفنینا فی ذلک الطوامیر الطوال العرق صحیح و المنشأ کریم و الشأن عظیم و العمل جسیم و العلم کثیر و البیان عجیب و اللسان خطیب و الصدر رحیب و أخلاقه وفق أعراقه و حدیثه یشهد لقدیمه‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۴
المطلب الثانی فی زوجته و أولاده‏
کانت فاطمه سیده نساء العالمین زوجته‏
قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ لَمَّا زَفَّ النَّبِیُّ ص فَاطِمَهَ ع کَانَ قُدَّامَهَا وَ جَبْرَائِیلُ عَنْ یَمِینِهَا وَ مِیکَائِیلُ عَنْ یَسَارِهَا وَ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ مِنْ وَرَائِهَا یُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ یُقَدِّسُونَهُ حَتَّى طَلَعَ الْفَجْرُ
. فانظر أیها العاقل کیف یروی الجمهور هذه الروایات و یظلمونها و یأخذون حقها و یکسرون ضلعها و یجهضون ولدها من‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۵
بطنها فلیحذر المقلد من اتباع هؤلاء فإن أخذک منهم باطل قطعا. و کان سبطاه الحسنان أشرف الناس بعده‏
رَوَى أَخْطَبُ خُوارِزْمَ بِإِسْنَادِهِ إِلَى ابْنِ مَسْعُودٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ سَیِّدَا شَبَابِ أَهْلِ الْجَنَّهِ
وَ عَنِ الْبَرَاءِ قَالَ رَأَیْتُ النَّبِیَّ ص وَ الْحَسَنُ عَلَى عَاتِقِهِ وَ هُوَ یَقُولُ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۶
اللَّهُمَّ إِنِّی أُحِبُّهُ فَأَحِبَّهُ‏
وَ قَالَ أَبُو هُرَیْرَهَ رَأَیْتُ النَّبِیَّ ص یَمَصُّ لُعَابَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ کَمَا یَمَصُّ الرَّجُلُ التَّمْرَ
وَ عَنْ أُسَامَهَ بْنِ زَیْدٍ قَالَ قُلْتُ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا هَذَا الَّذِی أَنْتَ مُشْتَمِلٌ عَلَیْهِ فَإِذَا هُوَ حَسَنٌ وَ حُسَیْنٌ عَلَى رُکْبَتَیْهِ فَقَالَ هَذَانِ ابْنَایَ وَ ابْنَا بِنْتِی اللَّهُمَّ إِنَّکَ تَعْلَمُ أَنِّی أُحِبُّهُمَا فَأَحِبَّهُمَا ثَلَاثَ مَرَّاتٍ‏
وَ عَنْ جَابِرٍ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى النَّبِیِّ ص وَ الْحَسَنُ وَ الْحُسَیْنُ عَلَى ظَهْرِهِ وَ هُوَ یَقُولُ نِعْمَ الْجَمَلُ جَمَلُکُمَا وَ نِعْمَ الْعِدْلَانِ أَنْتُمَا
وَ رَوَى صَاحِبُ کِتَابِ الطَّلَبِ وَ غَایَهِ السُّؤَالِ الْحَنْبَلِیُّ بِإِسْنَادِهِ إِلَى ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ کُنْتُ عِنْدَ النَّبِیِّ ص وَ عَلَى فَخِذِهِ الْأَیْسَرِ ابْنُهُ إِبْرَاهِیمُ وَ عَلَى فَخِذِهِ الْأَیْمَنِ الْحُسَیْنُ وَ هُوَ یُقَبِّلُ هَذَا تَارَهً وَ هَذَا أُخْرَى إِذْ هَبَطَ جَبْرَائِیلُ فَقَالَ یَا مُحَمَّدُ إِنَّ اللَّهَ یُقْرِئُکَ السَّلَامَ وَ هُوَ یَقُولُ لَسْتُ أَجْمَعُهُمَا لَکَ فَأَفْدِ أَحَدَهُمَا بِصَاحِبِهِ فَنَظَرَ إِلَى وَلِدِهِ إِبْرَاهِیمَ وَ بَکَى وَ نَظَرَ إِلَى الْحُسَیْنِ وَ بَکَى ثُمَّ قَالَ إِنَّ إِبْرَاهِیمَ أُمُّهُ أَمَهٌ مَتَى مَاتَ لَمْ یَحْزَنْ غَیْرِی وَ أُمُّ الْحُسَیْنِ فَاطِمَهُ وَ أَبُوهُ عَلِیٌّ ابْنُ عَمِّی لَحْمُهُ مِنْ لَحْمِی وَ دَمُهُ مِنْ دَمِی وَ مَتَى مَاتَ حَزِنَتْ عَلَیْهِ ابْنَتِی وَ حَزِنَ ابْنُ عَمِّی وَ حَزِنْتُ أَنَا عَلَیْهِ وَ أَنَا أُوثِرُ حُزْنِی عَلَى حُزْنِهِمَا یَا جَبْرَائِیلُ تَقْبِضُ إِبْرَاهِیمَ فَدَیْتُهُ بِإِبْرَاهِیمَ قَالَ فَقُبِضَ بَعْدَ ثَلَاثٍ فَکَانَ النَّبِیُّ ص إِذَا رَأَى الْحُسَیْنَ مُقْبِلًا قَبَّلَهُ وَ ضَمَّهُ إِلَى صَدْرِهِ وَ رَشَفَ ثَنَایَاهُ وَ قَالَ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۷
فَدَیْتُهُ بِابْنِی إِبْرَاهِیمَ‏
وَ فِی صَحِیحِ مُسْلِمٍ فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَى فَما بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّماءُ وَ الْأَرْضُ قَالَ لَمَّا قُتِلَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ بَکَتِ السَّمَاءُ وَ بُکَاؤُهَا حُمْرَتُهَا
وَ فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ أَنَّ مَنْ دَمَعَتْ عَیْنَاهُ لِقَتْلِ الْحُسَیْنِ دَمْعَهً أَوْ قَطَرَتْ قَطْرَهً بَوَّأَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ الْجَنَّهَ
وَ فِی تَفْسِیرِ الثَّعْلَبِیِّ بِإِسْنَادِهِ قَالَ مُطِرْنَا دَماً أَیَّامَ قَتْلِ الْحُسَیْنِ ع‏
وَ کَانَ مَوْلَانَا زَیْنُ الْعَابِدِینَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ ع أَعْبَدَ أَهْلِ زَمَانِهِ وَ أَزْهَدَهُمْ یَحُجُّ مَاشِیاً وَ الْمَحَامِلُ تُسَاقُ مَعَهُ.
وَ وَلَدُهُ الْبَاقِرُ سَلَّمَ عَلَیْهِ رَسُولُ اللَّهِ ص: قَالَ لِجَابِرٍ أَنْتَ تُدْرِکُ وَلَدِی مُحَمَّداً الْبَاقِرَ إِنَّهُ یَبْقُرُ الْعِلْمَ بَقْراً فَإِذَا رَأَیْتَهُ فَأَقْرِئْهُ عَنِّی السَّلَامَ‏
. و الصادق أعلم أهل زمانه و أزهدهم و کان یخبر بالغیب‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۸
و لا أخبر بشی‏ء إلا وقع فلهذا سموه الصادق. و کان الکاظم أزهد أهل زمانه و أعلمهم. و کذا ولده الرضا و الجواد و الهادی و العسکری و المهدی فهؤلاء الأئمه الاثنا عشر لم یسبقهم سابق و لم یلحقهم لاحق اشتهر فضلهم و زهدهم بین المخالف و المؤالف و أقروا لهم بالعلم و لم یؤخذ علیهم فی شی‏ء البته کما أخذ على غیرهم‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۵۹
فلینظر العاقل بعین البصیره هل ینسب هؤلاء الزهاد المعصومون العلماء إلى من لا یتوقى المحارم و لا یفعل الطاعات‏
المطلب الثالث فی محبته‏
قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص کَمَا فِی مُسْنَدِ أَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ وَ قَدْ أَخَذَ بِیَدِ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ مَنْ أَحَبَّنِی وَ أَحَبَّ هَذَیْنِ وَ أَحَبَّ أَبَاهُمَا وَ أُمَّهُمَا کَانَ مَعِی فِی دَرَجَتِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ
وَ عَنْ حُذَیْفَهَ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَحَبَّ أَنْ یَتَمَسَّکَ بِقَصَبَهِ الْیَاقُوتِ الَّتِی خَلَقَهَا اللَّهُ قَالَ لَهَا کُونِی فَکَانَتْ فَلْیَتَوَلَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ مِنْ بَعْدِی‏
وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لَوِ اجْتَمَعَ النَّاسُ عَلَى حُبِّ عَلِیٍّ لَمْ یَخْلُقِ اللَّهُ النَّارَ
وَ قَالَ ص حُبُّ عَلِیٍّ حَسَنَهٌ لَا یَضُرُّ مَعَهَا سَیِّئَهٌ وَ بُغْضُ عَلِیٍّ سَیِّئَهٌ لَا یَنْفَعُ مَعَهَا حَسَنَهٌ
: وَ قَالَ رَجُلٌ لِسَلْمَانَ مَا أَشَدَّ حُبَّکَ لِعَلِیٍّ قَالَ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَقُولُ مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَبْغَضَ عَلِیّاً فَقَدْ
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۶۰
أَبْغَضَنِی‏
وَ مِنَ الْمَنَاقِبِ لِخَطِیبِ خُوارِزْمَ عَنِ ابْنِ عُمَرَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً قَبِلَ اللَّهُ مِنْهُ صَلَاتَهُ وَ صِیَامَهُ وَ قِیَامَهُ وَ اسْتَجَابَ دُعَاءَهُ أَلَا وَ مَنْ أَحَبَّ عَلِیّاً أَعْطَاهُ بِکُلِّ عِرْقٍ فِی بَدَنِهِ مَدِینَهً فِی الْجَنَّهِ أَلَا وَ مَنْ أَحَبَّ آلَ مُحَمَّدٍ أَمِنَ مِنَ الْحِسَابِ وَ الْمِیزَانِ وَ الصِّرَاطِ أَلَا وَ مَنْ مَاتَ عَلَى حُبِّ آلِ مُحَمَّدٍ فَأَنَا کَفِیلُهُ بِالْجَنَّهِ مَعَ الْأَنْبِیَاءِ أَلَا وَ مَنْ أَبْغَضَ آلَ مُحَمَّدٍ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ مَکْتُوباً بَیْنَ عَیْنَیْهِ آیِسٌ مِنْ رَحْمَهِ اللَّهِ‏
و الأخبار فی ذلک أکثر من أن تحصى و آیات القرآن داله علیه قال الله تعالى قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبى‏ جعل موده علی و آله أجرا لرساله رسول الله ص‏
وَ فِی الْجَمْعِ بَیْنَ الصِّحَاحِ السِّتَّهِ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ أَحِبُّوا اللَّهَ لِمَا یَغْذُوکُمْ بِهِ مِنْ نِعْمَهٍ وَ لِمَا هُوَ أَهْلُهُ وَ أَحِبُّونِی لِحُبِّ اللَّهِ تَعَالَى وَ أَحِبُّوا أَهْلَ بَیْتِی لِحُبِّی‏
وَ فِی مَنَاقِبِ الْخُوارِزْمِیِّ عَنْ أَبِی ذَرٍّ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص مَنْ نَاصَبَ عَلِیّاً الْخِلَافَهَ بَعْدِی فَهُوَ کَافِرٌ وَ قَدْ حَارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ‏
وَ مِنْهُ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَحِیدٍ بِخَطِّ الْقُشَیْرِیِّ قَالَ سَمِعْتُ النَّبِیَ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۶۱
ص یَقُولُ لِعَلِیٍّ یَا عَلِیُّ لَا یُبَالِی مَنْ مَاتَ وَ هُوَ یُبْغِضُکَ مَاتَ یَهُودِیّاً أَوْ نَصْرَانِیّاً
۱۴، ۱ وَ مِنْهُ عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِیٍّ کَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ یُبْغِضُکَ وَ یُحِبُّنِی‏
وَ عَنْ أَبِی هُرَیْرَهَ قَالَ أَبْصَرَ النَّبِیُّ ص عَلِیّاً وَ حَسَناً وَ حُسَیْناً وَ فَاطِمَهَ فَقَالَ أَنَا حَرْبٌ لِمَنْ حَارَبَکُمْ وَ سِلْمٌ لِمَنْ سَالَمَکُمْ‏
وَ مِنْهُ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ النَّبِیُّ ص لِعَلِیٍّ أَنْتَ سَیِّدٌ فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ مَنْ أَحَبَّکَ فَقَدْ أَحَبَّنِی وَ مَنْ أَحَبَّنِی أَحَبَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ عَدُوُّکَ عَدُوِّی وَ عَدُوِّی عَدُوُّ اللَّهِ وَیْلٌ لِمَنْ أَبْغَضَکَ‏
المطلب الرابع فی أنه صاحب الحوض و اللواء و الصراط و الإذن‏
رَوَى الْخُوارَزْمِیُّ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ أَمَرَ اللَّهُ تَعَالَى جَبْرَائِیلَ أَنْ یَجْلِسَ عَلَى بَابِ الْجَنَّهِ فَلَا یَدْخُلَهَا إِلَّا مَنْ مَعَهُ بَرَاءَهٌ مِنْ عَلِیٍّ ع‏
وَ عَنْ جَابِرِ بْنِ سَمُرَهَ قَالَ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ مَنْ صَاحِبُ لِوَائِکَ‏
                        نهج الحق و کشف الصدق، ص: ۲۶۲
فِی الْآخِرَهِ قَالَ صَاحِبُ لِوَائِی فِی الْآخِرَهِ صَاحِبُ لِوَائِی فِی الدُّنْیَا عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ‏
وَ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَنَسٍ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَهِ وَ نُصِبَ الصِّرَاطُ عَلَى شَفِیرِ جَهَنَّمَ لَمْ یَجُزْ عَلَیْهِ إِلَّا مَنْ مَعَهُ کِتَابٌ بِوَلَایَهِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ‏
و الأخبار فی ذلک أکثر من أن تحصى. فلینظر العاقل إذا کانت مثل هذه و أضعافها أضعافا مضاعفه یرویها السنه فی صحاح الأخبار عندهم و الآیات أیضا موافقه لها ثم یترکونها هل یجوز له تقلیدهم و مع ذلک لم ینقلوا عن أئمه الشیعه منقصه و لا رذیله و لا معصیه البته.

منبع:     کتاب نهج الحق و کشف الصدق

نام کتاب: نهج الحق و کشف الصدق‏
نویسنده: علامه حلى‏
ناشر: دار الکتاب اللبنانی‏

 

                                                ( از نرم افزار گنجینه روایات نور)