سخنان حکیمانۀ امیر المؤمنین علی بن ابیطالب علیه السّلام

قال علىّ علیه السّلام: انّما الدّنیا دار مجاز و الآخره دار قرار فخذوا من ممرّکم لمقرّکم

على علیه السّلام فرموده است:   دنیا منزل گذران و آخرت مقرّ جاودان است. فرصت را مغتنم شمارید و از گذرگاه خویش، براى قرارگاه خود، چیزى بگیرید و ذخیره‏ اى بیندوزید.

برادر کسى است که در سختى برادرى کند

پرداخت قرض از دین است

با بدان نیکى کن تا از بدى آنها جلوگیرى کنى

پنهان داشتن سختیها از جوانمردى است

نیکى با پدر و مادر خیرى است که پیش فرستاده می ‏شود

پس از صبر، خود را به پیروزى بشارت ده

برکت مال به زکات دادن است

گریه مؤمن از ترس خدا باعث روشنى چشم است

با نیکى، آزاده بنده می شوند

کار خیر را زود انجام ده تا کامیاب شوى

شکم انسان دشمن او است

بلاى انسان در زیر زبان است

بهترین رفیق آن است که به کار خیر رهبریت کند

با نفس مخالفت کن تا آسوده شوى

معاملۀ آنکه دین به دنیا فروشد سرا پا زیان است

رفیق انسان، دلیل خرد او است

خالى بودن دل (از غصه) بهتر از پر بودن کیسه است

ترس خدا دل را جلا می دهد

اخلاص در دوستى از خوش پیمانى است

بهترین مالها آن است که در راه خدا صرف شود

داروى قلب رضایت به قضا و قدر است

درد نفس در حرص است، و درمانش در جلوگیرى از آن

نشانۀ عقل انسان، گفتار او است

علامت گوهر انسان، رفتار او است

دوام خوشى به دیدار دوستان است

دولت افراد پست و نالایق، آفت مردان است

دین انسان گفتار او است

دولت پادشاهان به عدالت است

همیشه خشم را فرو نشان که سرانجام نیک بیابى

یک گناه زیاد است و هزار طاعت کم

ذلت انسان در طمع است

آن که ذلت فقر دارد، نزد خدا عزیز است

پدرت را مراعات کن، تا پسرت ترا مراعات کند

رفاه زندگى در سایه‏ ى امنیت است

رتبۀ علم بالاترین رتبه‏ هاست

تولد، قاصد مرگ است

هنگام غلبۀ هواى نفس، حق را مراعات کن

روشنى دل از خوردن حلال است

ضربه‏ ى زبان از ضربت نیزه سخت‏ تر است.

هر که به اشرار اعتماد کند گمراه است.

هر که دین به دنیا فروشد گمراه است.

تنگى قلب از تنگى دست مشکل‏تر است.

هر که دستش تنگ (و ممسک) است سینه‏ اش تنگ است.

دنیا بر اهل بغض و دشمنى تنگ است.

خوشا به حال آنکه عافیت نصیبش شد.

عمر دراز با عبادت، از امتیازات پیمبرانست.

تحصیل ادب به از تحصیل زر است.

هر که امیدش کوتاه است عمرش دراز است.

اطاعت از دشمن نابودى است.

خوشا به حال آن که اهل و عیال (ناصالح) ندارد.

اطاعت خدا غنیمت است.

ظلم، انسان را به خاک هلاک می افکند.

مظلمه‏ى ستمدیدگان از بین نمى‏رود.

ظلم، ستمگر را به نابودى مى‏دهد.

عطش مال از عطش آب سخت‏تر است.

تاریکى ستم، ایمان را تیره می ‏کند.

سایه‏ ى والیان حق، سایه‏ ى خداوند است.

سایه‏ ى عمر ستمگر کوتاه است.

سایه ‏ى کریمان پهناور است.

با قناعت زیست کن تا پادشاهى کنى.

بلند همتى از ایمان است.

عیب سخن، درازى آن است.

سرانجام ظلم وخیم است.

دشمن دانا به از نادان دوست.

گرفتارى آخرت دشوار است، وسیله‏ ى سهولت فراهم کن.

در حفظ (علوم) بکوش نه در جمع کتاب.

کیفر ستمکار مرگ زودرس است.

به دنبال هر شبى روزى است.

هر که سالم است غنیمت برده.

متوکلان گران قدراند.

جوان خردمند، به از پیر بی خرد است.

آن که ترا به بد رفتارى دلالت کند فریبت داده.

هر که ترا بیجا به خشم آورد خیانت کرده.

از مطلب حق غضب کردن، زشت است.

غنیمت مؤمن، به چنگ آوردن حکمت است.

هر که دین به دست‏ آورده، رستگار شده.

افتخار به فضیلت، به از فخر به نژاد است.

هر که از شر نفس سالم ماند رستگار است.

زیرکى انسان دلیل اصالت اوست.

نجات در راستى است.

هر دلى به چیزى مشغول است.

ناسپاس نعمتش دوام ندارد.

گفتار هر کس معرف ضمیر او است.

پذیرفتن حق از دین است.

قوت قلب اثر ایمان صحیح است.

حرص، قاتل حریص است.

کار را به اندازه و تدبیر انجام ده، تا از لغزش برهى.

ارزش هر کسى به اندازه‏ى دانش اوست.

همنشین هر کس دلیل دین او است.

نزدیک شدن به اشرار، زیان‏بخش است.

سخت دلى از سیرى است.

ارزش هر کس، به قدر همت اوست.

کلام خدا، داروى دلهاست.

کافر سخاوتمند از مؤمن بخیل به بهشت نزدیکتر است.

ناسپاسى نعمت را زوال دهد.

پیر را درد پیرى بس است.

حسود را درد حسد بس است.

کمال علم به حلم است.

تکمیل بخشش به عذرخواهى است.

این عیب براى دنیا بس که وفا ندارد.

علم به مرگ، غصه‏اى کافى است.

موى سفید براى اعلام مرگ کافى است.

چنان که رحم کنى رحمت کنند.

هر چه بکارى بدروى.

گفتار نرم زنجیر دلهاست.

سخن نرم گو، تا محبوب شوى.

دوران پیرى جزء عمر نیست.

حسود آسایش ندارد.

سلطنت دانش، زوال‏پذیر نیست.

هر دشمنى علت و مصلحتى دارد، جز دشمنى حسود.

هر که همت بلند دارد اندوهش طولانى است.

پرحرف، ملامتگر زیاد دارد.

محفل علم باغستان بهشت است.

آن که لب فرو بندد، پشیمانى نبیند.

فضیلت انسان، زیر زبانش نهفته است.

نور مؤمن از نماز شب است.

فراموشى مرگ، زنگار قلب است.

دل را با نماز در تاریکى، روشن کن.

چون موى سر سفید شود، خبر مرگت رسیده.

طراوت و خرمى چهره، در اثر راستگویى است.

نیکى بی ‏مورد ظلم است.

گناه صدقه‏ ى منت گذار، از ثوابش بیشتر است.

زمامدارى احمق زودگذر است.

واى بر آن که اخلاقش بد، و رویش زشت است.

تنهایى از همنشین بد بهتر است.

آن که بدى ترا نادیده گیرد برادرى کرده.

آن که با تو دشمنى نورزد دوستى کرده.

واى بر حسود از شر حسد.

خدا رزق سرپرست کودک را مى‏رساند.

واى بر آن که بر آزادگان ستم کند.

اندوه هر کس به قدر همت او است.

همت سعادتمند در امر آخرت است، و همت شقاوتمند در دنیا.

آتش تفرقه، سوزنده ‏تر از آتش دوزخ است.

نیکبختى در صداقت و راستى است.

تقوا، سبب خرّمى روى مؤمن است.

آن گاه که موى سرت سپید شود، خبر مرگ تو داده شده است.

شب‏زنده‏دارى، موجب نورانیّت مؤمن می ‏شود.

سپیدى موى را با طاعت خدا نورانى کن و آن را با گناه سیاه مگردان.

با نماز خواندن در تاریکیهاى شب، دلت را روشنایى بخش.

بی‏ نیازى، خود رسیدن به آرزوهاست.

یکی از منابع:  کتاب نصایح   ترجمه:احمد جنتى